Hugi.is - Notendur

Kjarnorkuógn Kaldastríðsáranna, Seinni hluti: The Day After (10 álit)

í Sagnfræði fyrir 18 árum, 2 mánuðum

Allir í byrgin! Eins og fram kom í fyrri hluta, voru (í það minnsta í Bandaríkjunum) lengi uppi hugmyndir um kjarnorkustríð sem unnt væri að “vinna”. Átti það að gerast einfaldlega með því að missa færri menn en óvinurinn. Að mati áðurnefnds Kahns og álíka hugsuða, yrðu 20-30 “megadeath” ekki Bandaríkjunum óyfirstíganleg. Landið myndi jafna sig á nokkrum árum, en óvininum hefði verið útrýmt svo rækilega að hann ætti sér enga viðreisnar von. En forsenda fyrir slíku átti þó að vera skilvirkt...

Kjarnorkuógn Kaldastríðsáranna, Fyrri hluti: MAD og Megadeath (15 álit)

í Sagnfræði fyrir 18 árum, 2 mánuðum

Myndin er af “Castle Bravo” tilraunasprengju USA, 1. mars 1954 Inngangur Nú á dögum er “kjarnorkuógn” (atomic scare) hugtak sem ekki mikið er í umræðunni. Reyndar er slík ógn ekki alveg óþekkt í dag, en hún er minni og annars eðlis en hún var í Kalda stríðinu. Nú erum við hræddust um að hryðjuverkamenn komist einhvernveginn yfir slíkt vopn, laumi því inní stórborg og sprengi. Án þess að gera lítið úr þeim hroðalegu afleiðingum sem slíkt hefði í för með sér, má þó með sanni segja að þessi ógn...

Klipperarnir - Síðustu seglskipin (6 álit)

í Sagnfræði fyrir 18 árum, 8 mánuðum

Segl í gufumekki Uppúr miðri 19. öld fóru gufuskip í ríkara mæli að taka við gömlu seglskipunum í hinum sívaxandi fólks- og vöruflutningum milli heimsálfa. Gufuskipin sönnuðu fljótlega gildi sitt, voru hraðskreiðari en gömlu seglskipin, áreiðanlegri og ódýrari í rekskri. Á næstu árum hurfu smám saman möstrin og seglin, og reykháfarnir tóku við. Seglskip voru þó enn ekki alveg dauð úr öllum æðum, enda kom nú ný hönnun fram á sjónarsviðið, hin svokölluðu klipper-skip. Klipperarnir voru ólíkir...

Valdaránið í Chile 1973 (19 álit)

í Sagnfræði fyrir 18 árum, 8 mánuðum

Inngangur Nánast allt frá stofnun Bandaríkjanna árið 1776 hafa Bandaríkjamenn litið á Vesturheim allan (báðar álfurnar og nærliggjandi hafsvæði) sem “sitt áhrifasvæði”. Þegar Suður-Ameríka fór snemma á 19. öld að brjótast undan yfirráðum nýlenduveldanna (aðallega Spánar) litu bandarískir hugsjónamenn á það sem framhald af þeirra eigin sjálfstæðisbaráttu mannsaldri fyrr. T.d. var Símon Bólivar, einum helsta sjálfstæðisbaráttumanninum oft lýst sem “Suður-Amerískum George Washington”. Fyrrum...

Andstæðingasaga II : Supermarine Spitfire (18 álit)

í Flug fyrir 18 árum, 9 mánuðum

Hér kemur seinni parturinn af þessari “Andstæðingasögu”. Fyrri parturinn fékk meiri og betri viðbrögð en ég hafði búist við. Sérstaklega varð ég var við að menn vildu gjarnan hafa hann lengri og ítarlegri. Ég hef reynt að fara eftir því, og menn verða því að fyrirgefa þetta misræmi milli greinanna. Ég er semsagt alls ekki að gefa í skyn að Spitfire hafi verið þrisvar sinnum merkilegri en Bf 109, þó greinin um hana sé það ;) Supermarine Spitfire er án efa einhver frægasta flugvél...

Andstæðingasaga I : Messerschmitt Bf 109 (24 álit)

í Flug fyrir 18 árum, 10 mánuðum

Allir flugáhugamenn þekkja tvær frægustu orustuflugvélar Seinni heimsstyrjaldar, Supermarine Spitfire og Messerschmitt Bf 109. Það sem gleymist oft hjá “kasúal” áhugamönnum, er að báðar þessar tegundir voru sífellt þróaðar og endurbættar á stríðsárunum. Báðar vélar tóku örum breytingum, og þær vélar sem háðu lokaorusturnar árið 1945 voru mun öflugri og fullkomnari tæki en fyrirrennarar þeirra sem fyrst mættust árið 1939. Reyndar að mörgu leyti varla lengur sömu flugvélategundir. Hér skoðum...

Arab-Ísraelsku stríðin - Yfirlit (18 álit)

í Sagnfræði fyrir 18 árum, 10 mánuðum

Hér kemur yfirlit yfir Arab-Ísraelsku stríðin. Ég hef þegar birt hér grein um forsöguna, og stefni að því að verða síðan með ítarlegar greinar um hvert þessara stríða. Það verður þó eins og áður sagði langtímaverkefni, ég mun örugglega skrifa um önnur efni inn á milli. En hér er semsagt saga hinna fjögurra stríða Araba og Ísraelsmanna rakin í stuttu máli. ATH: Jafnvel nöfn stríðanna eru umdeild, en ég hef kosið þann kostinn að nota þau best þekktu, sem líka eru þau sem Ísraelsmenn sjálfir...

Forsaga Arab-Ísraelsku stríðanna (27 álit)

í Sagnfræði fyrir 18 árum, 11 mánuðum

Á öldinni sem leið háðu Ísrael og arabísk nágrannalönd þess fjórar allsherjar styrjaldir. Á þessu ári hef ég í hyggju að skrifa greinar um þær, og er það ætlun mín að koma með grein um hverja þeirra. Þetta er efni sem ég sem ég tel að allt of fáir viti nógu mikið um – Og það jafnvel þó málefni Ísraels og Palestínu séu enn í fréttum nánast daglega. Ég vil líka taka það mjög sterkt fram strax í upphafi, að hér ekki er ætlunin að reka áróður fyrir einum eða neinum málstað. Hið eina sem...

Kristnisaga eftir fermingarstúlku (11 álit)

í Dulspeki fyrir 18 árum, 11 mánuðum

Þessa ritgerð fyrir kristnifræði aðstoðaði ég 14 ára dóttur mína við að skrifa fyrir nokkrum árum síðan. Rakst á hana við tiltekt í “gagnagrunni” mínum, og þótti hún skemmtilegur lestur, einfalt og jafnframt einlægt. Vona að einhverjir fleiri hafi gaman af… INNGANGUR Kristin trú í öllum sínum myndum er fjölmennasta trú veraldar. Alls er talið að rúmlega milljarður manna um allan heim aðhyllist kristna trú. Kristið telst allt fólk sem trúir á kenningar Jesú frá Nazaret, upprisu hans og...

Carl Sagan (8 álit)

í Vísindi fyrir 18 árum, 11 mánuðum

Stjörnufræðingurinn Carl Sagan var virtur og dáður hjá öllum áhugamönnum um vísindi, ekki síst geimvísindi. Þegar hann lést fyrir aldur fram árið 1996 úr sjaldgæfum beinmergssjúkdóm, var hann löngu orðinn heimsþekktur fyrir störf sín og syrgður af mörgum atvinnu-vísindamönnum sem hann hafði verið áhrifavaldur á í barnæsku. Þeir þökkuðu honum fyrir að hafa fyrst kveikt hjá sér áhugann á því sem varð ævistarfið. Enda gerði Sagan það að æviköllun sinni að vekja áhuga og forvitni fyrir vísindum....

Stund milli stríða Saddams, 1988-90 (40 álit)

í Sagnfræði fyrir 18 árum, 11 mánuðum

Þessi grein er “sjálfstætt framhald” af grein minni um Íran-Írak stríðið. Það er ekki bráðnauðsynlegt að hafa lesið hana fyrst til að skilja umræðuefnið hér, en það skaðar auðvitað ekki. Inngangur Í ágúst 1990 fyrirskipaði Saddam Hussein innrás í hið smáa en vell-auðuga nágrannaland sitt Kuwait, og varð það upphafið að miklu stríði sem varð jafn afdrifaríkt og það var stutt. Fljótlega eftir innrásina fór mikil áróðursherferð í gang á vesturlöndum, og innan nokkura vikna var hinn áður...

Íran-Írak stríðið, Seinni hluti (9 álit)

í Sagnfræði fyrir 18 árum, 12 mánuðum

Eins og fram kom í fyrri hluta, hafði um skeið árið 1980 litið út fyrir að innrásin í Íran, hinn hættulegi leikur Saddams Hussein í hinni alþjóðlegu Persaflóaskák, myndi ganga upp. Stórveldi heimsins héldu að sér höndum og fylgdust með. En þegar verr fór að ganga hjá Saddam, fóru honum að birtast ýmsir haukar úr hornum, reyndar ekki í öllum tilfellum mjög óvænt. Stríðið hélt því áfram og magnaðist á ýmsum sviðum. Írönum blæðir í Írak “Úrslitasókn” Írana árið 1982, sem átti að steypa Saddam...

Íran-Írak stríðið - Fyrri hluti (24 álit)

í Sagnfræði fyrir 19 árum

Styrjöldin milli Íraks og Írans 1980-88 er ekki jafn áberandi í sögu 20. aldar eins og hún á skilið, oft er litið á hana sem aðeins eitt af fjölmörgum þriðjaheims-smástríðum sem litlu máli skipta í sögunni. Ekkert gæti í raun verið fjær sannleikanum. Íran-Írak stríðið var meðal hinna lengstu og mannskæðustu á öldinni, og hafði víðtæk áhrif á alþjóðastjórnmál meðan það stóð yfir. Enn víðtækari hafa áhrifin þó reynst vera fyrir framvindu mála í þessum heimshluta síðan. Nægir þar að nefna að ef...

Hernám Danmerkur - Seinni hluti (13 álit)

í Sagnfræði fyrir 19 árum, 1 mánuði

Ég bið lesendur að afsaka lengdina á þessum hluta, hann er helmingi lengri en sá fyrri. Efnið varð einfaldlega meira en ég hélt þegar ég skrifaði fyrri hlutann. Andstaðan eykst - Gríman fellur Eins og fram kom í fyrri hluta, hélt danska ríkisstjórnin völdum við upphaf hernámsins, og átti að líta út fyrir að ekkert hefði í skorist, þrátt fyrir veru þýsks herliðs í landinu. Að sjálfsögðu var þetta aldrei svo í raunveruleikanum, og urðu dönsk stjórnvöld í ýmsu að beygja sig undir vilja...

Hernám Danmerkur - fyrri hluti (12 álit)

í Sagnfræði fyrir 19 árum, 1 mánuði

Greinarhöfundur var nýlega á ferð í Kaupmannahöfn og varði næstum heilum degi í Nationalmuseet, Þjóðminjasafni Danmerkur. Þar er nýbyrjuð áhugaverð sýning um hernámsárin. Það tók mig um tvo klukkutíma að skoða þessa sýningu, svo áhugaverð þótti mér hún. Ég áttaði mig á að hér á landi hafa menn ekki mikið leitt hugann að þessu efni, og hér var komið efni í næstu grein, sem hér fer á eftir: Sjónarhorn Íslendinga Hernám Þjóðverja á Danmörku í Seinni heimsstyrjöld er nátengt Íslandssögunni....

Vorhret Kalda Stríðsins - seinni hluti (6 álit)

í Sagnfræði fyrir 19 árum, 2 mánuðum

Innrásin í Afganistan Á jóladag 1979 fóru Sovétmenn með óvígan her inn yfir landamæri hins múslimska nágrannalands síns, Afganistan. Innan tveggja sólarhringa höfðu þeir höfuðborgina Kabúl á valdi sínu. Of langt mál væri að rekja ástæðurnar og aðdragandann að þessari innrás í smáatriðum, en tilgangurinn var að koma frá ríkisstjórn sem Rússar óttuðust að væri að svíkja sig í tryggðum. Undanfarin ár höfðu afgönsk stjórnvöld verið vinveitt Sovétríkjunum. En landið var alltaf róstusamt,...

Vorhret Kalda Stríðsins - fyrri hluti (11 álit)

í Sagnfræði fyrir 19 árum, 2 mánuðum

Kalda stríðið var háð á nokkura áratuga tímabili, ca. 1945-90. En að sjálfsögðu var ekki alltaf jafn “kalt” í samskiptum risaveldanna, og hafa menn skipt Kalda stríðinu upp í nokkur tímabil “frosts” og “þíðu” eftir því hvernig “viðraði” í alþjóðastjórnmálum. Í þessari grein skoðum við síðustu frosthörkurnar, sem hófust um 1977 og urðu verstar um 1983, þegar hættan á heimsstyrjöld var nánast orðin jafn mikil eins og á tímum Stalíns. Hámark þíðunnar Um miðjan áttunda áratuginn var samkomulag...

B-52 og "ættfræðin" (19 álit)

í Flug fyrir 19 árum, 2 mánuðum

Sprengjuflugvélin B-52 er elsta flugvélin sem USAF (Bandaríski flugherinn) hefur í þjónustu sinni í verulegu magni. Hvað sem mönnum finnst um utanríkisstefnu Bandaríkjanna sem þessi flugvél hefur átt sinn þátt í að framfylgja síðustu hálfa öld, er ekki hægt að neita því að B-52 er ein af merkilegri vélum flugsögunnar. Hún er það vel þekkt að ég ætla ekki í þessari grein að fara út í nein tæknileg smáatriði við hana, þetta er meira svona almenn umfjöllun sem ég vona að einhverjir...

Unforgiven (6 álit)

í Kvikmyndir fyrir 19 árum, 2 mánuðum

Vestrar voru í lægð allan níunda áratug síðustu aldar. Þegar Heavens Gate floppaði árið 1980 og dró heilt kvikmyndaver í gjaldþrot, drógu peningamennirnir í Hollywood þá ályktun að vestrinn væri dauður og vonlaust væri að hella peningum í fleiri slíka. Vestrar á þessum áratug voru fáir og flestir low-bugdet. Enda virtust þær fáu undantekningar sem gerðar voru á þessu sanna þetta álit. Silverado og hinn vanmetni Eastwood-vestri Pale Rider komu út 1985 og hlutu báðar fremur slæma dóma og...

Hrafninn flýgur (8 álit)

í Kvikmyndir fyrir 19 árum, 2 mánuðum

Ég sá Hrafninn flýgur fyrst þegar hún var ný, þá var ég 13 ára gamall. Ég man að þá þótti mér myndin eitthvað það kúlasta sem ég hafði séð. Loksins var komin íslensk mynd um eitthvað sem maður skildi – Flestar af þeim fáu íslensku myndum fram að þeim tíma höfðu ýmist verið pólitískar innansveitarkrónikur ( Óðal feðranna, Land og synir), eða eitthvað ofur-listrænt og hundleiðinlegt ( Okkar á milli, Á hjara veraldar). Jú, auðvitað höfðu komið út barna- og/eða gamanmyndir sem maður hafði gaman...

Kjarnorkuáætlun Sovétríkjanna (19 álit)

í Sagnfræði fyrir 19 árum, 2 mánuðum

Á árunum eftir Seinni heimsstyrjöld unnu rússneskir vísindamenn mikil þrekvirki á ýmsum sviðum. Hið stærsta af þeim er vafalaust þegar tryggðu sér eilífan sess í mannkynssögunni með því að verða fyrstir útí geiminn, með gervihnettinum Spútnik og síðan geimfaranum Júrí Gagarín. En á undan Spútnik kom Sprengjan, og er það umfjöllunarefnið hér. Þó Rússland hefði alltaf verið vanþróað miðað við vesturlönd á ýmsum sviðum, hafði það þó talsvert sterkan bakgrunn vísindalega. Í Rússlandi keisaranna...

Bandarísk einangrunarstefna og endalok hennar, Seinni hluti (5 álit)

í Sagnfræði fyrir 19 árum, 3 mánuðum

Fyrri heimsstyrjöldin Það var allt annað en sjálfgefin eða auðveld ákvörðun fyrir bandaríska ráðamenn að hefja þáttöku í Fyrri heimsstyrjöldinni. Hafa ber í huga að þrátt fyrir gífurlegan framleiðslumátt og fólksfjölda í Bandaríkjunum, voru Evrópuveldin ennþá “aðal-spilararnir” í heimsmálunum, og voru máttugri hernaðarlega. Að vísu áttu Bandaríkjamenn nokkuð öflugan flota; en landher á evrópskan mælikvarða áttu þeir hreinlega ekki til, þar sem lítil sem engin þörf var fyrir hann. Bandaríski...

Breiðtjaldið og þróun þess (7 álit)

í Kvikmyndagerð fyrir 19 árum, 3 mánuðum

FORMÁLI Hér er ætlunin að skýra í stuttu máli frá helstu tegundum skjávörpunar sem notaðar hafa verið við upptöku og sýningu kvikmynda. Allt of langt mál hefði verið að skýra frá öllum sýningarkerfum sem dúkkað hafa upp, hér er aðeins tæpt á því markverðasta, en hafi menn áhuga vísa ég í neðangreindar bækur. Textinn er alfarið unninn upp úr tveimur bókum, A History of Narrative Film eftir David A. Cook, og How Movies Work eftir Bruce F. Kawin. Helstu vandkvæðin við að koma þessum fróðleik...

Bandarísk einangrunarstefna og endalok hennar, Fyrri hluti (32 álit)

í Sagnfræði fyrir 19 árum, 3 mánuðum

Í dag eru Bandaríkin orðin heimsveldi sem oft er líkt við Rómaveldi til forna, og það er sá veruleiki sem heimurinn lifir við í dag. Reyndar hafa Bandaríkin verið allsráðandi í hinum vestræna heimi síðan 1945, en eftir lok Kalda stríðsins hafa þau nú orðið “eina risaveldið”. Það gleymist oft að þetta var alls ekki alltaf svona, og raunar var það lengi svo að Bandaríkjamenn vildu sem minnst afskipti hafa af umheiminum, og lifa óáreittir í skjóli tveggja úthafa. Hvernig og hvenær varð þessi...

Góðir þættir I - Far Beyond the Stars (4 álit)

í Sci-Fi fyrir 19 árum, 4 mánuðum

Smá-inngangur… Í samræmi við áskorun sem birtist hér á vefnum fyrir nokkru um að halda efninu lifandi, ákvað ég að leggja mitt af mörkum með því að skrifa greinar um mína uppáhalds Star Trek þætti, úr öllum seríum. Ef þessi fyrsta fær sæmilegar viðtökur mun ég skrifa fleiri, en ekki þó með neinu reglulegu millibili. Kannski eina á mánuði, stundum fleiri og stundum færri. Röðin á þáttunum til umfjöllunar verður líka tilviljanakennd, fer bara eftir því hvað ratar í vídeótækið hjá mér næst...

Notendur

Kjarnorkuógn Kaldastríðsáranna, Seinni hluti: The Day After (10 álit)

Kjarnorkuógn Kaldastríðsáranna, Fyrri hluti: MAD og Megadeath (15 álit)

Klipperarnir - Síðustu seglskipin (6 álit)

Valdaránið í Chile 1973 (19 álit)

Andstæðingasaga II : Supermarine Spitfire (18 álit)

Andstæðingasaga I : Messerschmitt Bf 109 (24 álit)

Arab-Ísraelsku stríðin - Yfirlit (18 álit)

Forsaga Arab-Ísraelsku stríðanna (27 álit)

Kristnisaga eftir fermingarstúlku (11 álit)

Carl Sagan (8 álit)

Stund milli stríða Saddams, 1988-90 (40 álit)

Íran-Írak stríðið, Seinni hluti (9 álit)

Íran-Írak stríðið - Fyrri hluti (24 álit)

Hernám Danmerkur - Seinni hluti (13 álit)

Hernám Danmerkur - fyrri hluti (12 álit)

Vorhret Kalda Stríðsins - seinni hluti (6 álit)

Vorhret Kalda Stríðsins - fyrri hluti (11 álit)

B-52 og "ættfræðin" (19 álit)

Unforgiven (6 álit)

Hrafninn flýgur (8 álit)

Kjarnorkuáætlun Sovétríkjanna (19 álit)

Bandarísk einangrunarstefna og endalok hennar, Seinni hluti (5 álit)

Breiðtjaldið og þróun þess (7 álit)

Bandarísk einangrunarstefna og endalok hennar, Fyrri hluti (32 álit)

Góðir þættir I - Far Beyond the Stars (4 álit)

Dýr

Dægurmál

Fræði

Leikir

Lífið

Lífsstíll

Margmiðlun

Menning

Skjár

Sport

Tónlist

Tækni

Vélar

Hugi