Það er ekki auðvelt að segja hvaða tæki eigi að bera titilinn “Fyrsta tölvan”. Vandamálið er að allt frá miðöldum höfðu menn verið að hanna sífellt fullkomnari vélrænar reiknivélar. Einn þeirra var Charles Babbage, sem á árunum 1833-42 hannaði vél til að reikna út úr tiltölulega flóknum stærðfræðiformúlum. Það átti að vera hægt að forrita reiknivélina með eins konar gataspjöldum, svipað eins og byrjað var að nota í vélrænum vefstólum á þeim tíma. Babbage náði þó aldrei að smíða þessa vél, en vinkona hans, Ada Lovelace, skrifaði grein þar sem hún lýsti hvernig hægt væri að forrita vélina til að reikna út ýmsar formúlur. Hún er því oft talin vera fyrsti forritarinn, þó að forritin hennar yrðu aldrei framkvæmd.

Flestir eru sammála um að fyrstu tölvurnar hafi komið fram á árunum kringum seinni heimsstyrjöldina, þó að ekki séu menn alveg sammála um hvaða tæki eigi titilinn skilið. Meðal þeirra tækja sem nefnd hafa verið til sögunnar eru reiknivélar sem Konrad Zuse smíðaði í Þýskalandi rétt fyrir stríðið. Tæki hans voru hvert öðru fullkomnara og nær því að nefnast tölvur. Á svipuðum tíma smíðaði prófessor John Atanasoff við Iowa-háskólann í Bandaríkjunum frumgerð að rafrænni reiknivél sem hafði ýmsa eiginleika tölva.

Það tæki sem flestir telja þó fyrstu tölvuna hét ENIAC (Electronic Numerical Integrator And Computer). Hönnuðir hennar voru John Mauchly og Presper Eckert. ENIAC var smíðuð við Pennsylvaníu háskóla á árunum 1943-1945 fyrir vopnadeild Bandaríkjahers til að flýta fyrir útreikningum á skottöflum. Á þessum árum var fallbyssum miðað með hjálp skottaflna. Skytturnar flettu upp stillingum fallbyssanna í skottöflunum miðað við tiltekna fjarlægð skotmarksins, hraða þess, vindátt og ýmislegt fleira. Þegar ný gerð fallbyssa var hönnuð eða eldri gerð breytt þurfti að endurreikna allar skottöflur fyrir byssuna. Það var auðvitað mikilvægt að skottöflurnar væru tilbúnar fljótt og að þær væru réttar. Fyrir tíma tölvanna sátu hundruð manna með handsnúnar reiknivélar við að útbúa skottöflur.

Þegar ENIAC var tilbúin gat hún framkvæmt um 5000 samlagningar eða um 350 margfaldanir á sekúndu. Þetta þykir ekki mikill hraði í dag, þegar venjulegar heimilistölvur framkvæma hundruð milljóna aðgerða á sekúndu, en miðað við að ENIAC leysti af hólmi fólk með handsnúnar reiknivélar, þá var tilkoma hennar alger bylting. ENIAC var gríðarlega stór, um 30 metrar að lengd, 3 metrar á hæð og um 30 tonn að þyngd. ENIAC var lampatölva, með um 18000 lampa sem vildu bila, þannig að ENIAC hélst ekki mjög lengi í gangi í einu. Meðaltími milli bilana var um 5 tímar.

Að einu leyti var ENIAC frábrugðin nútíma tölvum. Forritun hennar fór fram með því að forritarar stilltu hnappa og tengdu víra. Þessi forritun gat tekið nokkra daga og það var mikil hætta á villum. Nútíma tölvur geyma forritin í minni sínu og geta unnið með þau eins og hver önnur gögn. Fyrsta tölvan með þennan eiginleika var smíðuð við Háskólann í Manchester, Englandi árið 1948 og nefndist SSEM (Small Scale Experimental Machine), en var alltaf kölluð “Barnið” (The Baby). “Barnið” var mjög lítil tölva, minnið var aðeins 128 bæti og afkastagetan um 800 aðgerðir á sekúndu.

Að lokum má benda á svar Hauks Más Helgasonar við spurningunni Hver smíðaði fyrstu tölvuna og hvenær var það? þar sem fleiri atriði í þróun tölvunnar eru rakin.

Fyrir þá sem vilja lesa meira um sögu tölvunnar þá er best að byrja á Vefsíðunni The Virtual Museum of Computing. Þar er mikið af tengingum á vefsíður með upplýsingum um sögu tölvunnar.