ritter fyrir 22 árum, 10 mánuðum Fjöldi lestra: 162

Misskilin pólitísk hugtök

Sæl öll,

Sumum leiðist víst voðalega þegar verið er að veta hugtökum fyrir sér fram og aftur og víst er það að karp um þau mál geta verið afar leiðigjörn til lengdar. En engu að síður er nauðsynlegt að hafa það á hreinu hvað hlutirnir þýða og þess vegna eru nú til allar þessar alfræðiorðabækur og önnur orðasöfn. Annars virðist sem æði mörg hugtök í dag séu misskilin hrapalega og þess vegna langar mig að birta yfirlit yfir nokkur slík og skilgreiningar fræðirita á þeim. Heimilda er að sjálfsögðu getið.

Skilgreiningar fræðirita á nokkrum hugtökum sem virðast vefjast nokkuð fyrir sumum aðilum:

—

ÞJÓÐERNISHYGGJA (nationalism):

“Hugmyndafræði sem setur á oddinn sérkenni, menningu, sjálfstæði og hagsmuni þjóðarinnar. Í þjóðernishyggju fellst jafnframt að pólitísk hollusta fólks eigi fremur að vera bundin við þjóðríkið en alþjóðleg samtök og pólitískar stefnur. Ennfremur stuðningur við, eða hreyfing fyrir, þjóðlegum framförum og/eða sjálfstæði til handa þjóð sinni. Tilfinning, sannfæring o.s.frv. byggð á föðurlandsást.”

Heimildir:
Encarta Dictionary. New York. 1997.
Encarta Encyclopedia. New York. 1997.
Íslenska alfræðiorðabókin. Reykjavík. 1990.
Webster's Dictionary. New York. 1990.

—

NASISMI - ÞJÓÐERNISSÓSÍALISMI (nazism):

“Öfgastefna; grundvallast m.a. á alræði Foringjans, trú á yfirburði ákveðinna kynstofna, öfgasinnuðum kapitalisma, ríkissósíalisma og kynþáttahatri, einkum gyðingahatri.”

Heimildir:
Encarta Encyclopedia. New York. 1997.
Íslenska alfræðiorðabókin. Reykjavík. 1990.

—

NÝNASISMI (neo-nazism):

“Hugtak yfir einstaklinga eða hópa sem aðhyllast hugmyndafræði nasistahreyfingar Adolfs Hitlers.”

Heimild:
Encarta Encyclopedia. New York. 1997.

—

FASISMI (fascism):

“Alræðisstjórnarfyrirkomulag undir forystu einræðisherra og sem leggur áherslu á öfgasinnaða og ofbeldisfulla þjóðernishyggju, skilyrðislausa hlýðni við leiðtogann, strangt og agað þjóðskipulag, andstöðu við lýðræði og þingræði og oft rasisma.”

Heimildir:
Webster's Desk Dictionary of the English Language. New York. 1990.
Encarta Encyclopedia. New York. 1997.
Encarta Dictionary. New York. 1997.

—

RASISMI (racism):

“Sú hugmyndafræði og trú að ákveðinn erfðafræðilegur og líffræðilegur munur geri það að verkum að ákveðnir kynþættir manna séu öðrum æðri. Ennfremur fjandskapur og mismunun gegn öðrum kynþáttum sem byggð er á þeirri hugmyndafræði.”

Heimildir:
Webster's Desk Dictionary of the English Language. New York. 1990.
Encarta Encyclopedia. New York. 1997.
Encarta Dictionary. New York. 1997.

—

ÞJÓÐRÍKI (nation state):

“Fullvalda ríki þar sem flestir þegnanna eiga sameiginlega þætti svo sem tungumál, uppruna, menningu o.s.frv. sem einkenna þjóðir.”

Heimild:
Encarta Dictionary. New York. 1997.

—

Endilega ef þið munið eftir fleiri hugtökum sem menn eru duglegir við að misskilja þá nefnið þau og skilgreininguna á þeim skv. fræðiritum :) Með kveðju,

Hjörtur J.

<A HREF="http://www.framfarir.net">www.framfarir.net</A

Með kveðju,

marxus fyrir 22 árum, 10 mánuðum

Það fylgir samt ekki sögunni, og ekki víst að allir viti, að þjóðernishyggja er ekki nema rúmlega tvö hundruð ára gömul hugmynd. Þjóðernishyggja er ekki eitthvað sem hefur alltaf fylgt þjóðum heldur er þetta fyrst og fremst hugmyndafræði búin til af mönnum á s.hl. 18. aldar, rómantísk hugmynd sem á ekkert skylt við “náttúrulegt eðli” mannsins eins og margir þjóðernissinnar virðast halda.

Það er heldur ekki sjálfsagt að þjóð og ríki séu sami hluturinn, þ.e. að hver þjóð sé fullvalda þjóðríki. Raunar hefur málum miklu oftar og lengur verið háttað öðruvísi, og smáþjóðir séð hag sinn í að vera hluti af stærra ríki. Mannasetningin þjóðernishyggja hefur hins vegar stuðlað að því að búa til vandamál sem ekki voru fyrir í samskiptum þjóða, stuðlað að sundrungu og útúrboruhætti.

Fyrir þá sem vilja kynna sér þessa hluti nánar mæli ég með bók Guðmundar Hálfdanarsonar: Íslenska þjóðríkið-uppruni og endimörk.

Fyrra álit

ritter fyrir 22 árum, 10 mánuðum

Sæll,

Þjóðernishyggja sem skipulögð hugmyndafræði er jú einungis um 250 ára gömul en það sem liggur að baki henni er miklu, miklu eldra. Hvað kemur þetta málinu annars við? Flestar hugmyndafræðir eru einungis um 200-300 ára gamlar, t.a.m. sósíalismi, kommúnismi, kapitalismi, frjálshyggja o.s.frv. o.s.frv. Þjóðernishyggja sem hugmyndafræði hefur enga sérstöðu í þeim málum.

Þjóðernishyggja er manninum eðlislæg, þ.e. tilfinningin að baki þjóðernishyggjunni. Maðurinn er hópvera og það er honum eðlislægt að vera hluti af hópi sem hann á ýmislegt sameiginlegt með. Þjóðernishyggja í víðu samhengi er heldur ekkert endilega bundin við þjóð en hefur verið kennd við þjóðir vegna þess að oftast er hún notuð yfir þær.

Þjóðernishyggjan er nátengd einstaklingshyggjunni, þjóðernishyggja er bara einstaklingshyggja á alþjóðlegum mælikvarða þar sem þjóðirnar koma í stað einstaklinga. Tilfinningin á bak við þjóðernishyggjuna er í raun sama tilfinning og þegar maður tekur hagsmuni fjölskyldu sinnar fram yfir hagsmuni annarra fjölskyldna ef því er að skipta. Þetta snýst ekkert endilega um þjóðir heldur það að standa vörð um sína hagsmuni og sinna, sem sagt ein útgáfa af einstaklingshyggju.

Síðan sagði enginn mér vitanlega að þjóð og þjóðríki væru það sama. Veit ekki hvaðan þú færð það. Bók Guðmundar er líka áhugaverð en ekki í samræmi við víðteknar kenningar í þessum fræðum. Það þarf þó au'vitað ekkert að þýða að Guðmundur hafi rangt fyrir sér.

Annars mun alltaf einhvers konar þjóðernishyggja verða til staðar, þ.e. menn munu alltaf hópa sig saman á einn eða annan hátt, það er sem fyrr segir manninum eðlislægt. Það er þróun sem seint verður komið í veg fyrir.

Minni svo á að um er að ræða skilgreiningar fræðirita í korkinum en ekki mína afgreiðslu á hugtökunum. Síðan bendi ég þeim sem hafa áhuga á að fræðast meira um þjóðernishyggjuna að kynna sér skrif Johanns Gottfrieds von Herders sem er einmitt sá maður sem setti hugmyndafræði þjóðernihyggjunnar á blað á 18. öld. Með kveðju,

Hjörtur J.

<A HREF="http://www.framfarir.net">www.framfarir.net</A

Með kveðju,

Fyrra álit

marxus fyrir 22 árum, 10 mánuðum

Þú gerir mistök þegar þú fullyrðir hvað sé manninum eðlilegt. Þú virðist vera með fastmótaðar hugmyndir um “manneðlið,” en athugaðu að þó að þeir finnist eitthvað eðlilegt þarf ekki að vera að öllum finnist það. Ekki alhæfa um heiminn út frá sjálfum þér. Það væri fróðlegt að heyra hvaða hugmyndir aðrar þú hefur um eðli manna. Ertu kannski líka með eðli karlmannsins og kvenmannssins á hreinu? Hvað með eðli kynþátta?

Þú getur einfaldlega ekki sett alla undir sama hatt. Ég hef til dæmis enga þörf til þess að tilheyra hópi og hef aldrei haft. Ég lít á mig sem einstakling fyrst og fremst og virði annað fólk sem einstaklinga, ég held að hóphyggja geti oft orðið hættuleg. Við erum af þeirri kynslóð sem hefur ekki aðeins sameiginlegar tilfinningar og minningar með fólki á þessu landi, heldur öllum heiminum (a.m.k. hinum vestræna). Með hjálp upplýsingatækninnar hef ég alist upp á öllum stöðum á sama tíma. Hérna býr líka fólk sem á ekkert sameiginlegt með sögu okkar hinna. Hvernig á að halda uppi “þjóðernisvitund” við þessar aðstæður?

Mér finnst mjög athyglisverð hugmynd Guðmundar Hálfdanarsonar og heimspekingsins Jürgen Habermas, að þjóðir geti vel haldið áfram að vera þjóðir þó að þær séu hluti af stærri heild. Það eru mörg fordæmi fyrir því í Evrópu, og þetta á sérstaklega við í umræðunni um aðild að ESB. Við þær aðstæður sem við búum í dag, alþjóðavæðingu o.s.frv., er algjör tímaskekkja að reyna að halda uppi gamaldags þjóðernishyggju.

Fyrra álit

ritter fyrir 22 árum, 10 mánuðum

Sæll,

Ég er ekki að lýsa eigin skoðunum varðandi það að maðurinn sé hópvera félagi. Hefurðu aldrei lært félagsfræði? Þetta er rauði þráðurinn í allri félagsfræðikennlu og þaðan hef ég þetta einmitt, úr félagsfræðinni. Þú ert kannski minni hópvera en t.d. ég eða Jón Jónsson en skv. félagsfræðinni ertu það engu að síður.

Guðmundur er einn af kennurunum mínum í Háskóla Íslands og fær sagnfræðingur. Hann ætti því að vita að sagan sýnir okkur að þjóðir hafa ósjaldan hætt að vera til þegar þær hafa verið innlimaðar í stærri ríki. Þær hafa tapað einkennum sínum og ekki getað staðið vörð um það sem hefur gert þær að sérstökum þjóðum og horfið í mannhafið. Það er ekki að ástæðulausu að oft sé talað um að Gyðingar séu sérstakt mannfræðilegt fyrirbæri þar sem þeir hafi tekist að varðveita einkenni sín þrátt fyrir að hafa verið þjóð án lands í mörg hundruð ár. Með kveðju,

Hjörtur J.

<A HREF="http://www.framfarir.net“>www.framfarir.net</A>

”It's one thing to be stupit but far worse to let other people know it."

Með kveðju,

Fyrra álit

JReykdal fyrir 22 árum, 10 mánuðum

Ég man nú ekki betur en að fyrst hafi verið minnst á “þjóð” á íslandi í kringum kristnitökuna. Svo bara virðumst við hafa gleymt því í nokkur hundruð ár :)

JReykdal

Fyrra álit

ritter fyrir 22 árum, 10 mánuðum

Sæll,

Já mikið til í því, enda er þjóðernishyggjan í raun aldagömul. Hugtakið “þjóðernishyggja” er hins vegar ekki nema um 250 ára svo og hugmyndafræðin sem slík, hún var ekki sett á blað og skilgreind nema fyrir um 250 árum. Af sama skapi hefur t.d. kapitalismi alltaf verið til, þ.e. það sem stendur á bak við þá hugmyndafræði, en hugmyndafræðin sem slík var ekki skilgreind og gefið nafn fyrr en með Adam Smith og Karl Marx, aðallega þó Smith auðvitað. Með kveðju,

Hjörtur J.

<A HREF="http://www.framfarir.net“>www.framfarir.net</A>

”It's one thing to be stupid but it's even more stupid to let other people know it."

Með kveðju,

Fyrra álit

Stjórnmál

Stjórnmál

Ofurhugar

Stjórnendur

Hverjir eru inni

Korkar - Pólitískar umræður

Misskilin pólitísk hugtök

Dýr

Dægurmál

Fræði

Leikir

Lífið

Lífsstíll

Margmiðlun

Menning

Skjár

Sport

Tónlist

Tækni

Vélar

Hugi