Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, úlfur í sauðargæru


Hvað er Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn?
World Bank (WB) og International Monetary Fund (IMF), betur þekktar sem Heimsbankinn og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn eru fjármálastofnanir sem voru stofnaðar árið 1944 með mjög skýrt markmið: að standa saman að upp- og endurbyggingu eftir seinni heimsstyrjöld og að lána reiðufé til landa í fjárhagserfiðleikum.

Fljótega byrjuðu þessar stofnanir að sníða sérstök skilyrði fyrir aðstoð, að aðstæðum í lántökulöndunum. Yfirleitt snerust þessi skilyrði um einkasamninga við erlend, oftast bandarísk, fyrirtæki um uppbyggingu, ásamt brunaútsölu ríkisfyrirtækja, sem fyrir vikið voru keypt upp af erlendum aðilum með hagvöxt en ekki hag fólksins sér fyrir brjósti. Yfirleitt leiðir þetta til lækkunnar launa, hækkaðs vöruverðs og þjónustuverðs, yfirtöku auðlinda og gereyðingu lífsgæða viðkomandi lands.

Þessi skilyrði eru að meðaltali 114 og eru í megindráttum eins fyrir öll lönd, en þó alltaf sveigð aðeins til eftir aðstæðum og auðlindum hvers lands. Nokkur atriði eru þó eins í öllum tilfellum. Viðskiptahömlur og verndartollar eru fjarlægðir, þjóðarbúið selt í hendur erlendra fjárfesta, velferðarkerfið skorið verulega niður og vinnumarkaðurinn gerður sveigjanlegur (sem í raun þýðir að leggja niður stéttarfélög).
Ef lántökulandið er ríkt af auðlindum sem AGS eða önnur stórfyrirtæki ágirnast, og takist landinu að standa skil á greiðslum til sjóðsins, þá beitir sjóðurinn vöxtum sem vopni. Þeir hafa sjálfir rétt á að endurskoða vexti lánanna reglulega, og þar sem til þarf hafa þeir ekki hikað við að hækka vextina nógu mikið til að landið komist í vanskil. Þá er það leikur einn fyrir AGS að gera kröfu til auðlinda landsins, og selja þær í hendur erlendra fjárfesta sem blóðmjólka svo lántökulandið svo lengi sem þeir geta.

Margir virtir hagfræðingar og fjármálasérfræðingar hafa bent á að ekki sé nóg með að skilyrðin sem AGS setur á lönd hefti samfélagshæfni landanna heldur auka þau einnig á neyð og fátækt lántökuþjóðanna. Hvort tveggja hindrar landið í að uppfylla kröfurnar sem sjóðurinn setur um fjárhagslega uppbyggingu, samtímis því að torvelda löndunum að standa í skilum.

Langflest lán sem AGS hefur gefið út eru ekki fjárhagsleg aðstoð til endurbyggingar, heldur fjárhagslegt valdarán

Árið 1983 höfðu auðmenn Ecuador sökkt landinu á kaf í skuldafen við erlendra banka vegna áhættusamra fjárfestinga. Þetta kann að hljóma kunnulega í íslenskum eyrum.

Ecuador var þvingað af AGS til að taka að láni 1,5 milljarða bandaríkjadala til að borga skuldirnar. Í lánasamningnum við AGS voru ákvæði um það hvernig Ecuador ætti að fara að því að borga skuldina. Þau voru að hækka verð á rafmagni og öðrum nauðsynjum upp úr öllu valdi. Þegar það skilaði ekki nægum hagnaði til að standa undir skuldbindingunni var Ecuador þvingað til að leggja niður 120.000 störf.

Í framhaldinu hefur AGS blandað sér í alla þætti stjórnsýslunnar á Ecuador. Yfirleitt gera þeir slíkt eftir að lönd lenda í vanskilum við sjóðinn. Þá stíga sérfræðingar AGS inn með “ábendingar” um hvernig megi bæta efnahaginn, ásamt hótunum um yfirtöku auðlinda sé ábendingunum ekki fylgt og vanskilin greidd.
Frá 1983 hefur Ecuador, samkvæmt ábendingum AGS, einkavætt fjármálageirann og bankana en það hefur leitt til himinhárra persónulegra skulda og vaxtahækkanna. Gas til eldamennsku og hita hefur síhækkað í verði, á sama tíma og laun hafa lækkað um nær helming og störfum fækkar með hverju árinu. Allar stærstu vatnslagnir landsins hafa verið seldar til erlendra fyrirtækja og BP Arco hefur verið veitt einkaleyfi til að leggja og eiga gaslagnir yfir Andesfjöllin.

Í allt hefur AGS sett Ecuador minnst 167 skilyrði, eftir að gengið var frá láninu, skilyrði sem Ecuador hefur ekkert val um annað en að fylgja. Öll miða skilyrðin að því að færa allt landið í einkaeign erlendra, aðallega bandarískra, fyrirtækja.

Tanzanía fékk einnig stórt lán frá AGS árið 1985, og hefur AGS í raun stjórnað landinu alveg síðan. Meðal þeirra fyrstu verka var að einkavæða öll ríkisfyrirtæki, aflétta öllum viðskiptahömlum og gera nýja inn/útflutningssamninga, sem færði öll viðskipti til alþjóðlegra fyrirtækja.

Í Apríl 2000 skrifaði ríkisstjórn Tanzaníu undir og gekk að öllum 158 skilyrðum AGS fyrir uppbyggingu efnahagsins, sem eins og venjulega hljóða upp á einkavæðingu stofnanna og fyrirtækja, þar á meðal heilsugæslunnar sem áður var ókeypis og sölu á öllum helstu náttúruauðlindum. Ráðstöfunarfé heimilanna hefur dregist saman um meira en 30% síðan AGS tók yfir efnahag landsins ásamt því að ólæsi hefur aukist gífurlega og yfir helmingur landsmanna lifir nú við skort.

Jamaica var og er algjörlega ósjálfbær og háð miklum innflutningi. Þegar landið var á barmi gjaldþrots kom AGS inn með lánveitingu, skilyrðin sín og viðskiptapakka. Sá pakki hljóðaði uppá einkasamninga við ameríska birgja sem mundu sjá Jamaica fyrir vörum á miklu lægra verði heldur en hjá þáverandi birgjum. Þetta varð til þess að stórskaða landbúnað á Jamaica, því erlendu fyrirtækin fluttu einnig inn þær vörur sem Jamaica ræktaði fyrir og undirbuðu bændurna verulega. Bændur lögðu unnvörpum niður landbúnað eða tóku upp kannabisræktun í staðinn. En 2 árum eftir undirritun samningsins og eftir að landbúnaður var nánast dáinn út hækkuðu amerísku fyrirtækin verðið aftur, og almennt varð verðlag miklu hærra en það hafði verið fyrir inngrip sjóðsins. Almenningur upplifði fátækt og neyð sem aldrei fyrr, þökk sé hjálparstarfi AGS.

Moldovíu, sem er einn af “kúnnum” AGS, var hótað að sjóðurinn mundi hætta lánagreiðslum og slíta tengslum við Moldovíu ef þeir ekki einkavæddu landbúnað í landinu.

Eftir að S-Kórea tók á móti lánum og fór eftir endurskipulagsskilyrðunum árið 1998 misstu að jafnaði 8000 manns vinnuna dag hvern, og að meðaltali sviptu 25 þeirra sig lífi.

Kenía var hótað að AGS mundi hætta við lán sem búið var að lofa landinu, ef ríkisstjórnin féllist á kröfu kennara sem voru í verkfalli til að krefjast launahækkunar.

Þessi saga endurtekur sig í sífellu, og þegar liggja lönd eins og Argentína, Tanzanía, Ecuador, Jamaica, Íraq, Íran, Bolivia, Brasilía, Indland og Zimbabwe í valnum, ásamt fjölda annarra. Þessi lönd hafa öll misst fullræði sitt, tapað auðlindum í hendur erlendra fjárfesta sem hafa nauðgað landinu til að vinna þessar auðlindir. Lífsgæðin hafa minnkað, meðalaldur lækkað, ólæsi aukist og stærri og stærri hluti íbúa landana þurfa að skrimta á upphæðum langt undir fátæktarmörkum.

Aðrir glæpir sjóðsins

Auk fjárhagsumsvifanna hefur Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn oft brotið gegn mannréttindum og almennu siðferði beint, án þess að um fjárhagslega lömun landa sé að ræða.

Árið 1994 reif sjóðurinn niður kirkju í Washington sem var skýli fyrir heimilislausa ásamt að sjá þeim fyrir matarúthlutunum. Kirkjan var rifin til að skapa pláss fyrir nýja skrifstofu sjóðsins fyrir 600 starfsmenn.
Davit Makonen, starfsmaður sjóðsins, var í Maí 1998 dæmdur fyrir að hafa borgað starfsmanni sem að vann hjá honum í Bandaríkjunum 3 cent á tímann í 8 ár.

Sjóðurinn hefur heldur enga siðferðismeðvitund þegar kemur að lánveitingum, það eina sem gildir er að það sé nóg að auðlindum til að mjólka úr landinu. Þeir hafa lánað og styrkt herveldi út um allan heim, þ.á.m. aðskilnaðarstjórn S-Afríku, Mobutu í Congo, Assad í Sýrlandi, Pinochet í Chile og einræðisstjórnvöld í löndum á borð við El Salvador, Haiti, Eþiópíu, Paraguay, Filipseyjum, Sómalíu, Malawi, Thailandi og Súdan meðal annarra.

Þetta eru bara fá dæmi um umsvif og arðrán AGS víðs vegar í heiminum, sannanlegar staðreyndir sem opinberar upplýsingar finnast um. Öðru máli gegnir aftur um þau morð sem AGS hefur staðið beint og óbeint fyrir, því þar liggja engar sannanir á borðinu, eingöngu getgátur sérfræðinga og fyrir vikið er auðvelt að ógilda rök fyrir þeim og kalla það brjálaðar samsæriskenningar.

Gæti eitthvað verið til í frásögn John Perkins, hagfræðingi, sem skrifaði bókina ‘Confessions of an economic hitman’ eða ‘Játningar efnahags launmorðingja’? Þar fjallar hann um sín störf sem efnahags launmorðingja. Hann segist hafa verið sendur til landa sem eiga auðlindir sem fyrirtæki hans ágirntist, til að breyta viðhorfum stjórnenda svo fyrirtæki hans gætu unnið óáreitt í landinu. AGS og Heimsbankinn eru fyrstu verkfæri slíkra fyrirtækja, og takist þeim ekki að knésetja stjórnvöld í skuld, og með skuldinni til hlýðni um að gera eins og stórfyrirtækin segja, þá eru efnahags launmorðingjarnir sendir inn til að tryggja árangurinn. Þetta er samkvæmt frásögn Perkins, gert í gegnum mútur, kúganir, hótanir og að lokum morð ef allt annað bregst.

Fær Ísland sérsamning?

AGS og Heimsbankinn hafa nú starfað í 65 ár, og ferill þeirra verður blóðugri og ómanneskjulegri með hverju árinu sem líður, ásamt því að starfsemi þeirra hefur tekið á sig mynd einhvers konar alþjóðlegrar mafíu. Þetta eru ekki menn sem óhætt er að stunda viðskipti við.

Ísland er gjaldþrota, við höfum ekki efni á því að gera samninga sem skuldbinda okkur til að einkavæða það litla sem eftir er eins og t.d. orkuveiturnar og Landsvirkjun. Við erum samfélag jafningja, og viljum jafnan aðgang að heilbrigðiskerfinu, óháð ríkidæmi, en því er ómögulegt að viðhalda með einkareknum sjúkrahúsum. Við höfum ekki efni á að kasta auðlindum okkar á borð við fiskikvóta og jarðhita í gin ókindarinnar og við höfum heldur engan rétt til þess. Auðlindirnar eru sameign, ekki bara okkar heldur líka niðja okkar og okkur ber að standa vörð um rétt ókominna kynslóða til að nýta þær.

Þó þess væri helst óskandi að enginn samningur yrði gerður við AGS þá lítur nú samt út fyrir að búið sé að binda svo um hnútana að það sé óhjákvæmilegt. Það er þó lágmarkskrafa að okkur, íbúum þessa land sé gerð grein fyrir þeim skilyrðum sem við erum að gangast að. Erum við að slást í hóp þriðja heimsríkja sem AGS og stórfyrirtækin hafa rúið inn að skinni, eða erum við með einhvern einkasamning án þessara arðrænandi skilyrða sem ávallt hanga föst á peningaseðlum frá sjóðnum? Ef við erum á sérsamningi fyrir það að vera iðnvædd, hvít og styðja hernaðarbrölt Vesturveldanna, þá eigum við rétt á því að hafa það uppi á borðinu.


Tenglar:
http://en.wikipedia.org/wiki/International_Monetary_Fund - Ágætur úrdráttur um sjóðinn. ** Mjög góð tafla yfir herveldi sem sjóðurinn hefur veitt fé **
http://www.imfsite.org/ - Góð, hlutlaus og vel uppsett síða sem fylgist með IMF
http://www.nadir.org/nadir/initiativ/agp/free/imf/index.htm - Margar góðar greinar
http://www.whirledbank.org/index.html - Góðar greinar og húmor í kringum IMF & WB
http://www2002167.thinkquest.dk/verdensbanken.htm - Vægur úrdráttur á starfsemi stofnananna á dönsku
http://www.globalexchange.org/campaigns/wbimf/ - Greinar og fleira
http://www.zeitgeistmovie.com/ - Frítt niðurhal á Zeitgeist og Zeitgeist Addendum myndunum
www.imf.org – heimasíða AGS