Hvort höfum við Íslendingar meiri tekjur af tunglinu eða sjónum í kringum okkur? Allir Íslendingar vita svarið við þessari spurningu. Hins vegar vitum við meira um yfirborð tunglsins en hafsbotninn við landið. Flestir þekkja Regnhafið og Skýjahafið á tunglinu og hægt er að fara á vef Geimferðastofnunar Bandaríkjanna (NASA) og fá upplýsingar um allt yfirboð tunglsins.
Hafið er okkur að mestu ókunnugt, fyrir utan skipstjórana sem vita hvar einstaka hólar og rennur eru en það eru þeirra fiskileyndarmál. Íslendingar eru eftirbátar annarra þjóða í hafbotnsrannsóknum þó að við byggjum allt okkar á fiskveiðum. Þó er búið að kortleggja hinn fagra Arnarfjörð ásamt hlutum af Tjörnesbeltinu, Kolbeinseyjarhrygg og Kötluhryggjunum.

Með nýju hafrannsóknarskipi opnast nýir möguleikar á rannsóknum á hafsbotninum okkar með fjölgeislatæki, en hægt gengur að kortleggja landgrunnið og hanna botngerðarkort sem gefa upplýsingar um botngerð og sjávar vegna fjárskorts. Hafrannsóknastofnunin hefur ekki fengið neinar aukafjárveitingar til fjölgeislamælinga. Því hefur ekki verið hægt að nýta tækið eins og æskilegt hefði verið til almennrar kortlagningar. Æskilegt er að allir leggist á árarnar svo nýta megi þetta afkastamikla mælitæki til kortlagningar og könnunar hafsbotnsins.

Við fiskveiðiþjóðin mikla höfum ekki fyrr fjárfest í svo merkilegu tæki, ekki frekar en neðarsjávarmyndavélum sem geta fylgst með veiðarfærum og sýnt virkni þeirra.

Í leiðangri sem farinn var í sumar 2002 opnuðust nýjar víddir í hafsbotnsrannsóknum og var stórkostlegt að hlýða á Bryndísi Brandsdóttur Raunvísindastofnun háskólans og Guðrúnu Helgadóttur frá Hafrannsóknastofnuninni, kynna niðurstöður úr nýlegum rannsóknum á landgrunni Norðurlands, “Hafsbotninn á Tjörnesbeltinu” á fræðsluerindi fyrr í vetur. Magnað að sjá fjöll sem minntu á Herðubreið og Keili en flestum óþekkt. Misgengi eins og á Þingvöllum, setlög og gasmyndanir, gígaraðir og landslag sem er sláandi líkt og á landi. Rákir eftir hafísinn frá Ísöld og rákir eftir botnvörpur togara. Á þessari mynd má sjá þekkt fiskimið Grímseyinga, Hólinn og Paradísarholu.

Til að byggja aftur upp fiskstofna þarf að taka rannsóknir á erfðum og atferli fiska, lífríki og fiskstofnum til rækilegrar endurskoðunar. Stórefla þarf rannsóknir, byggja upp meiri þekkingu og setja landgrunnið í umhverfismat og skilgreina alveg upp á nýtt með hvaða veiðarfærum fiskurinn er veiddur og á hvaða svæðum. Fara eftir niðurstöðum þó kvalarfullar kunni að verða. Stefna að því að bera af á þessu sviði og selja svo rannsóknarþekkingu út um allan heim. Vísindin efla alla dáð.

Frjálslyndir standa fyrir rannsóknir og réttlæti!

Sigurpáll Ingibergsson, tölvunarfræðingur. Í 14. sæti á lista Frjálslynda flokksins í Suðurlandskjördæmi

Heimildir:
Morgunblaðið 23. júlí 2002 bls. 35
Bryndís Brandsdóttir, jarðeðlisfræðingur hjá Raunvísindastofnun
Guðrún Helgadóttir, jarðfræðingur hjá Hafrannsóknastofnuninni
http://www.ccom-jhc.unh.edu/
http://www.omg.unb.ca/omg/SwathSites.html
http://ocean -ridge.ldeo.columbia.edu/
Mynd: Guðrún Helgadóttir, Hafró.