Á þessu hausti eru liðin 30 ár frá því að Íslendingar færðu landhelgi sína út í 200 sjómílur. Það eru liðin 30 ár síðan að síðasta og harðasta þorskastríðið var háð frá hausti 1975 til 1 júní 1976, þegar samningar náðust við Breta í Osló. Þetta síðasta þorskastríð var háð af meiri hörku og með hasarfengni hætti en hin fyrri. Ekki mátti miklu muna að mannslífum yrði fórnað, það átti sérstaklega við þegar breska freigátan Falmouth réðst tvisvar mjög harkalega á flaggskip Íslensku landhelgisgæslunar, Tý að kvöldi 6 maí 1976 og keyrði varðskipið alveg á hliðina. Þá mátti ekki muna miklu að Týr og öll hans áhöfn færi á botninn. En það var líka annað alvarlegt atvik í þessu síðasta þorskastríði sem varð mjög umtalað og það er í eina skipti í sögu Íslands sem árás á íslenskt skip upp í harðalandi hefur verið kærð til Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Og það var í eina skiptið í öllum átökunum 1975-1976 að Íslenskt varðskip skaut föstu skoti í andstæðing sinn og það í algjörri nauðvörn.
Að kvöldi 10 desember 1975 hélt varðskipið Þór inn til Seyðisfjarðar. Þá höfðu átök staðið á Íslandsmiðum síðan 15 október að landhelgin var færð út í 200 mílur, fyrst sendu Bretar dráttarbáta til verndar togurum sínum, en síðan 24 nóvember höfðu breskar freigátur verið á miðunum. Íslendingar höfðu fjögur varðskip þetta haust, Týr glænýr, tekinn í notkun um vorið, 1100 tonn, Ægir systurskip hans, tekið í notkun 1968, Óðinn, 800 tonn, smíðaður 1960 og minnsta skipið Þór, smíðað 1950 og rétt um 700 tonn. Þór hafði farið í miklar endurbætur árið áður, m.a verið skipt út vélum skipsins sem alla tíð höfðu verið lélegar og skipið allt tekið í gegn. Það var samt lang minnst íslensku varðskipanna og gekk ekki nema 16 mílur á fullri ferð. Skipherra á Þór var Helgi Hallvarðsson. Um morguninn 11 desember þegar skipið lá inni á Seyðisfirði, hafði stjórnstöð Landhelgisgæslunar samband við skipið og tilkynnti um þrjú erlend skip í mynni Seyðisfjarðar og var Þór sendur til að athuga málið. Skipin voru sögð langt inni í landhelginni og ekki tilkynnt sig.
Þór hélt út Seyðisfjörð og hugðist aðgæta hvað um væri að vera. Helgi skipherra og menn hans koma að þremur breskum dráttarbátum í fjarðarmynninu aðeins eina sjómílu frá landi. Bresku herskipin og dráttarbátarnir höfðu hingað til virt 12 mílna landhelgismörkin skilyrðislaust en þarna var greinilega orðin breytingin á. Þessir dráttarbátar voru allir stærri en varðskipið. Lloydsman var þeirra stærstur, hann var yfir 2000 tonn, með mikla yfirbyggingu og geysilega mikið skip. Hinir dráttarbátarnir voru öllu minni, það voru þeir Star Aquarius og Star Polaris, báðir meira en helmingi stærri en Þór. Þeir lágu þarna að því virtust kyrrstæðir en með vélarnar í gangi, veður var þokkalegt og það virtist vera taug á milli tveggja þeirra. Helgi skipherra kallar í þá og skipar þeim að útskýra hvað þeir séu að gera alveg upp í landsteinum, en þeir svara ekki. Þórsmenn setja á loft stöðvunarflaggið og skipa þeim enn að gera grein fyrir ferðum sínum. Þá gerast hlutirnir hratt, það sem varðskipsmönnum sýndist vera spotti reyndist vera vatnsslanga og allt í einu er Llyodsman kominn upp að Þór og siglir á hann á mikilli ferð, beint aftan á þyrluþilfarið.
Svo mikill stærðarmunur er á skipunum að stefnið á Lloydsman keyrir Þór niður að aftan, rífur gat á þilfarið og ristir svo stórt gat í þilfarið að 18 metra gat myndaðist og sjógangur gekk yfir vélarrúmið. Handriðið aftan á Þór rifnar af, annar skosteinn kengbognar, bátagálgi fer af, menn missa fótanna um borð í Þór sem fær á sig 40° slagsíðu og snýst. Star Aquarius kemur svo að varðskipinu og keyrir á það hinum frá, kastar dráttarbáturinn Þór afur til og snýr honum alveg! Núna er Helga skipherra að verða nóg boðið. Honum er það ljóst að þessi fyrirsát er ekkert annað en tilraun til að sökkva Þór og það upp í harða landi. Hann gefur skipun um fulla ferð, sendir menn að fallbyssunni og gefur skipun um að skjóta púðurskoti. Það dugar skammt. Lloydsman gerir sig líklegan til að sigla aftur á Þór og þá tekur Helgi þá ákvörðun að setja fast kúluskot í fallbyssuna, en til þess þarf leyfi frá stjórnstöð Landhelgisgæslunar í Reykjavík. Hann ákveður að sækja ekki það leyfi enda enginn tími til þess, það er ráðist á íslenskt varðskip innan einnar mílu frá landi og það stórskemmt. Það er ekkert annað en árás á Íslenska lýðveldið. Nauðsyn brýtur lög. Helgi skipar mönnum sínum að skjóta á Lloydsman framanlega með föstu skoti. Það hittir með tilþrifum og fer í gegnum breska dráttarbátinn að framan! Helgi tekur þarna ákvörðun sem hann einn sem skipherra ber ábyrgð á, en mat aðstæður þannig að ef ekki hefðu bresku dráttarbátunum verið sýnt í fulla hnefanna þá hefðu þeir gengið milli bols og höfuðs á Þór þarna og sökkt honum.
Bresku dráttarbátarnir flýðu út og komu í flasið á flaggskipi Íslensku landhelgisgæslunar Tý undir stjórn Guðmundar Kjærnested sem var á leið til aðstoðar Þór. Svo mikið var þeim bresku brugðið að þeir tóku stóran sveig til að mæta ekki Tý. Týr fylgdi Þór inn á Seyðisfjörð, Þór var stórskemmdur, á leiðinni inn var stöðugur sjógangur inn í vélarrúmið ofan úr sundurtættu þyrluþilfarinu þegar versnaði í sjóinn. Dælur voru notaðar og tókst að koma skipinu inn. Gert var við Þór til bráðabirgða af starfsmönnum vélsmiðju Seyðisfjarðar en síðan varð skipið að fara til Reykjavíkur og í slipp, enda miklar skemmdir á því. Nokkrum dögum síðar kærðu Íslendingar Breta fyrir Öryggisráði Sameinuðu Þjóðanna. Málið vakti feykna athygli enda tvær Nató þjóðir að kljást í miðju kalda stríðinu. Íslendingar töldu brotið á fullveldi landsins gróflega en Bretar sökuðu Íslendinga um að hafa stefnt lífi breskra sjómanna í hættu með skothríðinni. En það gerðist aldrei aftur að bresk skip færu inn fyrir tólf mílurnar, herskipin gerðu það aldrei í 200 mílna deilunni og bresku dráttarbátarnir aðeins í þetta eina skipti og lærðu þar sína lexíu, að margur er knár þó hann sé smár. Það sannaði litli Þór í 200 mílna deilunni, hann var það skip sem Bretar réðust margoft á, níddust mest á honum og í lok átakanna var þetta fyrrverandi flaggskip Íslensku landhelgisgæslurnar varla líkt skipi, keyrt hafði verið á það frá öllum hliðum og menn höfðu á orði að Þór væri lítill og hann væri alltaf að minnka og minnka. Í einni ákeyrslunni í janúar 1976 varð það skipherra Þórs til lífs að hann var ekki í káetu sinni þegar bresk freigáta reif hana upp á gátt! En það mátti varðskipið Þór eiga að það svipti fjölmarga breska togara veiðarfærunum og átti sinn þátt í sigri Íslendinga í 200 mílna deilunni, deilunni sem færði okkur umráð yfir íslenskum fiskimiðum, sem sumir vildu helst selja til Brussel en það er önnur saga og verður ekki rakin hér…