Deilur Palestínumanna og Ísraelsmanna hafa staðið yfir í háa herrans tíð og hafa kostað ófá mannslífin hjá báðum aðilum. Þessi eilífa barátta Palestínumanna fyrir eigin landi hefur verið í brennidepli alla tíð og nær daglega berast fréttir af þessum landshluta og sem oftast snúast um sjálfsmorðssprengingar eða morð á óbreyttum borgurum. Svo að það að Steven Spielberg fari að gera mynd um atburði sem eru enn í minnum hafðir og umdeildir hjá báðum fylkingum er aðdáunarvert. Ekki allir færu að leggja í það að framleiða mynd sem gæti olli þvílíku fjaðrafoki eins og myndin gæti hafa gert en raunveruleikinn er sá myndin hefur ekki þótt jafn umdeild og ætla mátti í fyrstu sem er auðvitað viss sigur fyrir Spielberg. Palestínumenn voru auðvitað dauðhræddir um að þeir myndu koma út sem einhverjir miskunnarlausir morðingjar, sem og þeir gera reyndar í örfáum atriðum, en fyrst mótmælin eru þetta lítil hlytur myndin að greina nokkuð rétt frá þvi sem gerðist.

Fyrir þá sem ekki vita gerðust hræðilegir atburðir á Ólympíuleikunum 1972 í Munchen þegar palestínsk hryðjuverkasamtök, Svarti september, hélt 11 ísraelskum íþróttamönnum í gíslingu inni á íbúð þeirra í Ólympíuþorpinu. Var þeim haldið þar í dágóða stund áður en hryðjuverkamennirnir heimtuðu bíl til að komast á flugvöllinn þar sem þeir ætluðu að komast undan á þyrlu. Þegar út á flugvöllinn var komið hófst gríðarlegur skotbardagi milli þýsku lögreglunnar og meðlima Svarta september sem stóð í rúmlega 2 klukkutíma. Niðurstaðan af kúluregninu lét ekki á sér standa… en rétt eins þegar eitthvað af þessari stærð gerist í heimi þessara tveggja óvinveittu þjóða þarf að gera eitthvað á móti. Það þarf að, já, hefna! Þetta er það sem maður myndi kalla “prinsipp” mál. Ef þú drepur 5 vini mína, þá drep ég 10 vini þína. Svona gengur þetta og hefur gengið fyrir sig öll þessi ár. Svo þegar forsætisráðherra Ísraels, Golda Meir, frétti af þessum atburði þá gerði hún það “nauðsynlega”, hún vildi hefnd. Hún fór af stað með aðgerð þar sem myrða átti háttsetta Palestínumenn og reyna að valda upplausn í samfélagi þeirra.

Avner (Eric Bana) fer fyrir 5 manna sveit sem myrða á 11 palestínumenn en í sveit hans er Daniel Craig sem er kannski betur þekktur þessa dagana sem “nýi Bond”. Meðal þeirra sem hann á að drepa er Ali Hassan Salameh en hann var einn af þeim sem skipulagði gíslatökuna eða eins og þessi atburður kallast á ensku Munich Massacre.

Steven Spielberg fer þá leið, rétt og Oliver Stone í JFK, að velja þá í hlutverk sem svipa til persónanna sem þeir leika. Hann velur ekki fólk bara af því að þau leika vel, hann velur fólk sem lekur vel og líkist þeim sem það er að leika. Þótt ég hafi ekkert vitað áður en ég sá myndina hvernig Ali Hassan Salameh leit út þá fletti ég honum upp og viti menn, þeir eru þónokkuð líkir leikarinn og Salameh. Maður fer ekkert að velja William H. Macy í svona hlutverk bara af því að manni finnst hann vera góður leikari, hann er reyndar ekki arabi en það er annað mál. Leikarinn sem leikur Salameh er stór og stæðilegur og reyndar er hann eitursvalur gaur í myndinni. Nýi Bond kom mér þónokkuð á óvart, kauði getur virkilega leikið og hann er góður í myndinni ásamt öllum hinum reyndar. Maður er kominn með fiðring í magann fyrir næstu Bond-mynd.

Leigumorðingarnir eru flestir ósköp venjulegir menn sem hafa fengið litla þjálfun í því að vera hryðjuverkamenn. Þeir virðast voðalega lítið kunna á græjurnar og sum morðin eru hreinlega vandræðaleg. Þeir sem hafa séð myndina vita að eitt morðið er hreinlega óþægilegt að horfa á og þá lá við að maður glotti, svo vandræðalegt var það. En það er einmitt um það sem málið snýst, þetta eru ekki menn eins og Léon sem ganga með svört sólgleraugu eða haga sér eins og Antonio Banderas í Assassins. Það eru ýktar persónur, Avner er kokkur (reyndar í Mossad sem voru eins konar Secret Service þeirra Ísraelsmanna) og hinir sinna mun “áhugaverðari” störfum heldur en það að vera hryðjuverkamenn en þeir sameinast allir fyrir föðurlandið í baráttunni við Palestínumenn. Sýnir kannski hversu sterk þessi átök eru, það eru allir tilbúinr til þess að fórna lífinu til þess eins að reyna að klekkja á Palestínumönnum. En það eru ekki bara Avner og félagar sem eru venjulegir menn. Skotmörkin þeirra eru það nefnilega líka, þeir eru líka menn með konur og börn og í vinnu. Þannig reynir Spielberg af bestu getu að sýna þetta frá réttum sjónarhóli, það er ekki bara vont og gott í þessum heimi.

Þar sem Ísraelsmennirnir tala ensku í myndinni en Palestínumennirnir tala arabísku tengist maður óneitanlega Ísraelsmönnunum betur. Í endurlitunum aftur til Ólympíuleikanna skilur maður það sem Ísraelsmenn segja en væntanlega ekki hvað Palestínsku hryðjuverkamennirnir segja. Það er auðvitað ekki hægt að láta suma Ísraelsmenn tala ensku og suma móðurmálið en þetta kemur samt alls ekki niður á myndinni.

Munich gerist í öllum heimshornum og sögusviðið er einstakega flott. Tímablilð skín vel í ljós (hárgreiðslan á Daniel Craig er eðal :) enda metnaður lagður í þetta. Alltaf finnst mér líka vera jafn áhrifaríkt þegar eitthvað slettist á myndavélina, t.a.m. þegar blóð skýst framan í “mann”. Þá er maður með í myndinni og tekur þátt í atburðarásinni.

Myndin er sú besta sem Steven Spielberg gerir í langan tíma. Ég hef samt haft mjög gaman að myndunum hans seinustu ár, Catch me if you Can er snilld. Ég hef trú á því að myndin segi satt og rétt frá atburðum í heimi grimmilegra hefnda á báða bóga sem engann endi virðist ætla að taka. Á tímabilum er Munich hörkuspennandi og það kom mér reyndar á óvart hversu spennandi myndin í raun og veru er. En það sem kom mér reyndar mikið á óvart, og hefur gert síðustu mánuði, er hversu CIA er rosalega stórt batterí en það ætla ég ekki að tala um í þessari grein. Munich… stórkostleg mynd um tryggð, vináttu, hefnd, baráttu og skuldbindingu.

Spielberg is back!