Ég er ekki búinn að hlusta á klassík lengi , svona nokkra mánuðu og í þessa nokkra mánuðu hef ég útilokað alla aðra tónlist og hlusta nánast aðins á hann þýzka Sebastian Bach og Beethoven. Sá níundu hef ég heyrt það var með því fyrsta sem ég keipti. En ég fór snemma að spara hana og er að fresta henni er að hlusta á hinar á undan ásamt mörgum öðrum verkum með honum.En í stuttu máli veit ég að hann er að singja sig til gleðinnar. Hann hafði haft þetta bak við eyrað nánast allt sitt líf. En altlaf fresta henni vegna óhamingjusemi.Hann var jafnvel að fresta henni inní á 10 en hætti við það. Þegar hann var að semja hana frestaði hann kórnum alltaf meira og meira. Á 4 hluta sinfoníurnar skrifar hann “hér gæti kórinn eftil vill byrjað” En hann frestar því og aftur. Svo langt frestar hann gleðistefi kórsins að hann lætur sinfoníunna leika það fyrst og hefur kórinn í bláendann. Þeeta er ekki bara venjuleg sinfonía með kór heldur er þetta Sinfonía með einsöng og kór. Hann var sá fyrsti með þá hugmynd. Enginn endurtók hana aftur fyr en 6o árum síðar. vegna hreislu um fordóma gagnvart því.

En hvað hún fjallar um. Hvort það se meiri saga bak við hana . Alls ekki er hún glöð út í gegn. Gleðikaflinn byrjar skelfilega man ég. Eins og stjórnlaus reiðisvanlíðan. Svo kemur minnir mig drungi konrabassa (ekki samt alveg viss) síðann stuttu síðar er eins og allt vont brenni burt , gleðistefið leikur um eins og singur sem bíða þurfti í heila öld.

Hann samdi sinfoníunna alheynalaus úti í skógi með nótnaskriftarbók sína og góðum penna. Jólamorguninn er ég búinn að skipuleggja fyrir löngu síðan. Eg verð búinn að rannsaka allar hinar sinfoniurnar og á frekar snemma um morguninn ætla ég að hlusta á verkið vel í fyrsta sinn. Síðast þegar ég heyrði hana var ég byrjandi í klassískri hlustun , núna er ég aðins lengra kominn byrjandi. Mér hlakkar til , þetta verður skemmtilegt!

Ég get sagt þér eitthvað um hana.

Sinfónía er form. Á tímum Mozarts og fyrr var sinfónía alltaf 4 þættir. Einn hraður í svokölluðu sónötuformi, einn hægur, einn menuett (þrjú slög í takti, danstegund) og lokaþáttur sem var oft rondo (rondó= þegar stef kemur fyrir aftur og aftur einskonar viðlag). Sinfónía var einnig alltaf instrumental, sem sagt ekki fyrir söng. Á barokk tímanum (sem er enn fyrr)átti hugtakið við forspil sem var alltaf instrumental.

9.Sinfonía Beethovens er því formbrjótur. Hann útvíkaði formið með því að hafa 5 þætti og 5.þáttur innihélt einsöngvara og kór.

Annað sem Beethoven breytti í sinfóníska forminu var að í stað menuetts var scherzo. Munurinn liggur í hraðanum, scherzo er miklu hraðara.

Það var c.a.60 árum seinna að einhver þorði að nota kór og einsöngvara í sinfoníu (2.sinf. Mahlers). Tónskáld eftir Beethoven þorðu því ekki, þeir vildu ekki vera sakaðir um hugmyndaþjófnað.

Hér kemur textinn úr 5.þætti á ensku, ég nenni ekki að þýða og tek þetta beint upp úr geisladiskahulstri.


Ode to Joy

O friends, not these sounds!
Rather let us turn to sounds more pleasant
and more joyful.

Joy, brilliant spark of the gods,
daughter of Elysium.
heavenly being, we enter your sanctuary
intoxicated with fire.
Your spells reunite
that which was strictly divided by
convention;
all men become brothers
where your gentle wing rests.

He who has the good fortune
to find a true friend,
he who has won a loving wife,

let him join in our rejoicing!

Yes, if there is but one other soul
he can call his on the whole earth!

And he who could never accomplish this,
let him steal away weeping from this company!

All creatures drink joy
at Nature's breasts;
good and evil alike
follow in her trail of roses.
She gave us kisses, and the vine,
and a friend faithful to death;
even the worm was given desire.

and the Cerub stands before God!

Joyfully, as his suns speed
through the glorious expanse of heaven.
brothers run your course,
joyously, like a hero towards victory!

Receive this embrace, you millions!
This kiss is for the whole world!
Brothers, above the starry vault
a loving father must surely dwell!
Do you fall prostrate, you millions?
World, do you sense your Creator?

Seek him above the starry vault,
he must surely dwell above the stars!

Höfundurinn af textanum heitir

Friedrich Schiller (1759-1805)

…og nú er ég alveg að fá krampa í fingurna eftir vélritun.

takk

Um hvað fjallar sinfónían?

Tónverk þurfa ekkert að fjalla um neitt. T.d. er mikið af barokktónlist Bach´s útúrsnúningar á einu/tveimur stefi/stefum, (þ.e. laglínan spiluð í annað skipti 3und neðar t.d.)

Mér finnst heldur ekkert svo gríðarlega merkilegt um hvað e-ð ákveðið verk er sagt fjalla um, mér finnst að maður sjálfur ætti að ímynda sér um hvað það fjallar en ekki láta mata sig á einhverju sem manni finnst ekkert endilega vera rétt en neyðir það svo ofan í sig og telur það vera rétt af því að öðrum finnst það.

Upprunalegi textinn er á þýsku og er eftir Friedrick von Schiller og er svona:

Die Ode: An die Freude

Freude, schöner Götterfunken,
Tochter aus Elysium,
wir betreten feuertrunken,
himmlische, dein Heiligtum

Deine Zauber binden wieder,
was die Mode streng geteilt;
alle Menschen werden Brüder,
wo dein sanfter Flügel weilt.


Íslenska þýðingin er eftir Matthías Jochumsson og er svona:

Til gleðinnar

Fagra gleði, guða logi,
Gimlis dóttir, heill sé þér!
Í þinn hásal hrifnir eldi,
heilög gyðja, komum vér.

Þínir blíðu töfrar tengja
tískan meðan sundur slær;
allir bræður aftur verða
yndis-vængjum þínum ær.


kveðja kvkhamlet