Reyndar ekki. En samt er fegurðarmatið t.d. afstætt við líðan okkar. Sólarlagið er fegurra ef ef ég er í góðu skapi, og guðdómlegt þegar ég er ástfanginn. Á meðan einhver fegurðardrottning sem 99.99 % karlmanna samfélagsins falla fyrir, og ég féll kannski einu sinni fyrir, er hreint ekkert sérstök vegna þess hve hrokafull hún er í framkomu við mig….

Hmm… samkvæmt því sem ég er að segja núna gæti list óvart orðið afstæð við líðan. Ég veit ekki hvernig ég bjarga því. Ég læt þig vita ef mér dettur eitthvað í hug :)<br><br>__________________________
Aut tace aut loquere meliora silentio.

Hefur tónlist einhvern tímann verið eftirmynd af einhverju?

Mér finnst íþróttir eitt af því frumstæðasta sem maðurinn gerir. Karl-apar etja kappi hver við annan, þangað til í ljós kemur hver er sterkastur. Sá sterkasti hefur vinninginn, fær völd og virðingu, og nýtur hylli kvendýrsins. Íþróttir eru fáguð útgáfa af því. Svo er reyndar hægt að sýna listilega tilburði, tilfinningar og frumleika en þá erum við farin að nálgast danslistina. Kannski er hægt að gera það líka í fótbolta og bardagaíþróttum? Ég hef ekki næga þekkingu á því.

Rökhugsun er gott verkfæri sem maðurinn notar til þess að leysa hagnýt verkefni, hér á jörðinni. Auðvitað er allt gott og blessað um það að segja, en ég held að hún sé stórlega ofmetin á kostnað t.d. skapandi hugsunar. Ég er þó ekki frá því að vísindi eigi eitthvað sameiginlegt með listum, a.m.k. hvað varðar sköpunarferlið. Tölva getur tekið upplýsingar A og B og lagt saman: A + B = (A + B). Þetta er allt sem þarf til að reikna burðarþol brúar. En þegar vísindamaður tekur A og B og fær út: A + B = C, þá hefur átt sér stað skapandi hugsun. Hann safnar saman upplýsingum, vinnur úr þeim á skapandi og frumlegan hátt og fær út aðrar upplýsingar sem hafa úrslitaáhrif (gott dæmi sem þú nefndir um þetta var uppgötvun DNA). Aðrir vísindamenn sem nota þessa niðurstöðu seinna í hagnýtum tilgangi eru hins vegar ekki að nota þær á skapandi hátt. Tölva getur notað rökhugsun á miklu betri hátt en maður enda getur hún munað og nýtt sér allar upplýsingar, sem henni eru gefnar, á sama tíma. Skák byggir á rökhugsun. Tölva hefur sigrað manninn í skák. En hvað er það sem maðurinn hefur og tölvan hefur ekki? Tilfinningar og sköpunargáfu, eitthvað sem hlýðir ekki lögmálum stærðfræðinnar og rökfræði.

Kannski er þetta líka til í íþróttum. Menn þurfa e.t.v. að vera frumlegir og skapandi til þess að blekkja andstæðinginn og snúa á hann. Nú er ég kannski kominn í hring, en þetta eru bara vangaveltur. Ég held að list sé víðar en við viljum vera láta. En það sem ég er ekki sáttur við eru þær áherslur sem eru við lýði í samfélaginu, þegar hlutir eru aðeins metnir eftir notagildi sínu. Fólk er alltaf að reyna að telja sér og öðrum trú um að rökhugsunin sé það eina sem geri okkur gott, á kostnað annarrar hugsunar. Sjáðu bara áhersluna sem er lögð á raungreinar, hvað þær séu mikilvægar. Húmanískar greinar öpuðu hugtök og aðferðir eftir raungreinum til þess að geta kallað sig vísindi, af því að raunvísindin voru svo mikils metin. Nú er svo komið að listamenn telja sig notast eingöngu við rökhugsun?

Ég er með aðra kenningu. Ímyndaðu þér láréttan ás. Öðrum megin á ásnum ríkir algjört skipulag og rökhugsun, hinum megin er algjör óreiða og kaos. Mitt á milli þessara póla verður nýsköpun og frumleiki til, vísindauppgötvanir og listaverk. Menn verða að byggja á ákveðinni þekkingu, hafa rökhugsun og stjórn á framkvæmdum, en ef menn hafa ekki vott af órökréttum tilfinningum og innsæi er ólíklegt að nokkuð markvert verði úr. Stundum er líka ágætt að tilviljanir spili inn í. Með hreinu skipulagi og rökhugsun er hægt að leysa stærðfræðidæmi og hagnýt (verkfræðileg) vandamál, vinna skák og forrita dulkóða. En er það eitthvað merkilegt? Er það mannlegt? Er eftirsóknarlegt fyrir listamenn að ganga í fótspor þessara vélmenna? Andy Warhol sagðist vilja vera eins og vél, en ég efast um að hann hafi meint það alvarlega, verkin hans voru alltof tilfinningarík til þess.

Er ég búinn að afsanna eigin kenningar? Kannski er listin ekki ein um tilfinningatjáningu og sköpun, en við tökum ekki nógu vel eftir þessum þáttum og kunnum ekki að meta þá annars staðar. Tilfinningarnar eru samt forsenda fyrir listum en ekki endilega bundnar þeim einum. Ég held að það megi fullyrða að list hafi engan hagnýtan tilgang, en samt eru til aðrir hlutir sem hafa ekkert notagildi en eru samt ekki list. Hvað með þessa skilgreiningu: <b><I>Listaverk er manngerður hlutur, gjörningur eða tónverk, sem með hjálp rökhugsunar tjáir hugarástand eða tilfinningu, en þjónar engum hagnýtum tilgangi?</I></b> Þá myndi listþáttur nytjalistar vera tekinn sér fyrir og skoðaður út frá eigin forsendum. Form arkitektúrs þjónar t.d. oft engum hagnýtum tilgangi og gerir mönnum aðeins erfiðara um vik.

Og arkitektúr getur staðið án nytjaþáttar, eins og mörg af þessum nýju söfnum gera. Guggenheim hefur algjörlega stolið senunni af listaverkunum, fólk kemur þangað og borgar sig inn til að skoða bygginguna, ekki listaverkin sem hún hýsir. Gyðingasafnið hans Daniel Libeskind hefur sáralítið að geyma nema langa ganga sem eru sundurskornir af mjóum gluggum og gegnumstungnir af oddhvössum steypubitum, og hádramatísk rými, sem eiga að minna á helför gyðinga. Kiasma safnið í Helsinki (neðstu 2 myndir, til hægri) er látlausara að utan en sú upplifun að ganga um áhrifamikil rými þess er mörgum minnisstæðari en listaverkin sem það geymir.

Ég ætla ekki að neita því að nytjaþáttur sé yfirleitt mikilvægur hluti af arkitektúr, og rökhugsun er mikilvægt verkfæri, en listþáttur er óhjákvæmilegur til þess að um arkitektúr sé að ræða. En þú getur ekki ímyndað þér hversu mikið erfiði menn hafa þurft að ganga í gegnum til að koma fólki í skilning um það, og meira að segja arkitektanemum! Úff, why do I bother?