EXCALIBUR fyrir 21 árum, 9 mánuðum Fjöldi lestra: 182

Heimspeki "Almennt"

Heimspeki er fyrir þá sem þurfa á örfun á að halda til þess að getað hugsað í víðara samhengi.

Þú þarft ekki endilega kunna heimspeki til þess að geta skilgreint tilverunna á rökfræðilegum nótum, heldur er það eðlisfræði sem þarft að kunna, þá áttar maður sig að tilveran er alls ekkert svo flókinn. Því að hann er byggður á örfáum grunnhugtökum þá helst tíma og rúmi.

www.frjalshyggja.is

gthth fyrir 21 árum, 9 mánuðum

Til að geta skilgreint eitthvað rökfræðilega þarftu að kunna rökfræði og rökfræði er heimspeki, fundin upp af heimspekingum bæði í fornöld upphaflega og nútímarökfræði líka.

Annars vakna heimspekilegar spurningar þegar maður kafar nægilega djúpt í eðlisfræði. Óvissulögmál Heisenbergs á til að mynda meira skylt með heimspekilegri þekkingarfræði en eðlisfræði; þetta lögmál kveður einmitt á um þekkingarfræðilegar takmarkanir í verklegri eðlisfræði. Og maður þarf ekki einu sinni að kafa djúpt. Um leið og þú minnist t.d. á (náttúru)lögmál mætti spyrja hvað lögmál sé eiginlega o.s.frv. En það allar tilraunir til að svara slíkum spurningum eru vísindaheimspeki. Hins vegar færðu aldrei úr því skorið hvað lögmál sé og hvaða sess það eigi að skipa í kenningakerfi okkar með tilraunum. Öðru nær, tilraunir í eðlisfræði gera allar ráð fyrir þessum hugtökum. ____________________________________
Aut tace aut loquere meliora silentio.</

___________________________________

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 21 árum, 8 mánuðum

Gthth:

Þú gætir raunar kallað hagfræði heimspeki, með sömu rökum og rökfræði. En slíkt er fáránlegt.

Kv.
VeryMuch
 Arnþór L. Arnarson skrifaði: <hr>Spurningin er mikilvægari en svarið. <h

Fyrra álit

gthth fyrir 21 árum, 8 mánuðum

Ég var nú bara að svara þessari setningu: “Þú þarft ekki endilega kunna heimspeki til þess að geta skilgreint tilverunna á rökfræðilegum nótum”. Ok, það er nokkuð ljóst að ef þú ætlar að leggja rökfræði til grundvallar heimsmynd þinni þá þarftu að kunna rökfræði, og rökfræði er vissulega ein grein heimspekinnar.

Ég sé ekki að það komi hagfræði neitt við. Nema þá að þú hafi í huga þessa viðbót að rökfræðin sé nú líka fundin upp af heimspekingum og með sömu rökum væri hægt að kalla hagfræði heimspeki. En sú staðhæfing mín að rökfræði sé vissulega heimspeki hvílir ekki bara á þessu heldur var ég bara að lýsa því yfir sem augljósum sannindum sem allir sem hafa eitthvað vit á heimspeki gera sér ljóst. Þetta um uppruna rökfræðinnar var bara aukafróðleikur handa viðkomandi. En hagfræði var ekki fundin upp til að svara heimspekilegum spurningum, en rökfræðin var fundin upp til þess og hún hefur alltaf verið nátengd annarri heimspekiiðkun. ____________________________________
Aut tace aut loquere meliora silentio.</

___________________________________

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 21 árum, 8 mánuðum

Gthth:

Jújú ég meinti einmitt það, að bæði rökfræði og hagfræði ættu það sameiginlegt, að hafa sprottið úr heimspeki.

Auk þess tel ég rökfræði ekki nauðsynlega þurfa að flokkast innan heimspekinnar, hún ætti í raun að standa sjálfstætt, eins og td hagfræði, enda víðáttu mikil grein og verð sérstakrar einskorðaðrar prívat athygli.

Það er óskhyggja heimspekinga að rökfræðin sé nauðsynlega staðsett innan heimspekinnar, þar sem hún er eitt af því fáa (ef ekki það eina) sem getur þjónað heimspekinni sem grundvöllur til byggingar hugmynda. En það gerir rökfræðina alls ekki sérgrein heimspekinnar, fremur en stærðfræði. Ég er heldur ekki að leggja til að rökfræði fari undir vermdarvæng stærðfræðinnar. Ég tel rökfræði ætti að standa ein og stök með stolti og styrk sem hún hefur sannarlega í ómældu.

Ég hef verið að endurskoða hugmyndir mínar um heimspeki.

Eðli heimspekinnar, eins og ég kemst næst því, er í raun viðleitni. Um leið og heimspekin er orðin að ferli sem skilar afurð erum við að tala um e-ð annað en heimspeki. Þegar greinar heimspekinnar verða ferli og fara aðskila afurðum, ef svo mætti að orði komast, þá öðlast þessar greinar sjálfstætt líf. Svo sem hagfræðin, félagsfræðin og svo áfram. Þá er hlutverk heimspekinnar ekki lengur hið sama, viðleitnin hefur vikið fyrir fastmótuðum nálgunum til niðurstöðu.

Þannig er það eðli heimspekinnar að mínu mati, að fálma, en um leið og heimspekin finnur, tapar hún því sem hún fann, og það sem hún fann öðlast líf, fæðist til sjálfstæðrar tilveru.

Heimspekin er því frjósöm viðleitni hugans, en án fastmótaðra ferla, þar sem hún er kannandi, óbundin ss frjáls í eðli sínu. Þetta er mikilvægt að gera sér grein fyrir; en þessi hugmynd er því miður ekki sérlega vakandi í hugum heimspekinga svona sem einfaldaðs hóps. Þeir, þykir mér, dreymir marga um ferli, aðferð, fræði sem þeir geta bent á og sagt “Þetta þarna, já einmitt þetta, kann ég.” En slíkt tel ég einmitt vera lúxus sem heimspekingum stendur ekki til boða, þe í ástundun þeirra á heimspeki.

En þetta er nóg í bili og etv fyrir löngu, og eflaust skautað um víðan völl af óþörfu. ;)

Kv.
VeryMuch
 Arnþór L. Arnarson skrifaði: <hr>Spurningin er mikilvægari en svarið. <h

Fyrra álit

gthth fyrir 21 árum, 8 mánuðum

Ég held hins vegar að það sé erfitt að líta framhjá því að rökfræði er margvíslega samtvinnuð annarri heimspeki, t.d. málspeki og frumspeki.

Það verður að hafa í huga að rökfræði er ekki bara formleg rökfræði (sem einnig er oft nefnd stærðfræðileg rökfræði), heldur einnig óformleg rökfræði og hún nær yfir býsna mikið. Ég held að ef þú lítur á rökfræðina einungis sem formlega rökfræði sníðirðu henni of þröngan stakk; en ef þú tekur einnig með í reikninginn aðrar hliðar rökfræðinnar þá er einfaldlega ekki hjá því komist að játa það að hún er, eins og ég segi, margvíslega samtvinnuð öðrum sviðum heimspekinnar.

En við verðum bara að vera sammála um að vera ósammála um stöðu og eðli rökfræðinnar, eins og við höfum áður verið - og erum sennilega enn - ósammála um margt varðandi eðli heimspekinnar :) ____________________________________
Aut tace aut loquere meliora silentio.</

___________________________________

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 21 árum, 8 mánuðum

Gthth:

Ég tel mig ekki vera að sníða af rökfræðinni, ef ég vil kalla hana sjálfstæða grein, ekki háða heimspekinni, né stærðfræðinni. Raunar skil ég ekki hvernig þú færð það út.

Það að rökfræði sé beitt í málspeki og frumspeki, sem og í öðrum greinum heimspekinnar eða í hinu daglega lífi, þrengir svið rökfræðinnar ekki; ef ég segi hana vera sjálfstæða. Þá er ég NB ekki að segja að rökfræðinni megi ekki vera beitt eða hagnýtt í af öðrum sviðum andlegrar viðleitni svo sem heimspeki.

Eins og blessuð stæðrðfræðin er notuð í öllum raunvísindum, hagfræði, félagsfræðum osfrv og auk þess í hinu daglega lífi; þýðir það enganvegin að stærðfræðinni sé skorinn e-r stakkur, hvað þá að hann sé e-ð þröngur. Stærðfræði er hrein sem og hagnýtt, hið sama á við rökfræðina.

Ranghugmyndir heimspekinga (sumra) að rökfræðin “eigi heima” innan heimspekinnar, er eins sorgleg og hún er kjánaleg.

Þekkingin sem heimspekin vill stundum eigna sér, er í raun ekki hennar, þe rökfræðileg þekking, akademísk vinnubrögð, málfræðilegar pælingar… allt þetta og eflaust annað til eru viðföng og tæki sem heimspekin tekur sér til handargagns, en tilheira ekki kjarna og eðli heimspekinnar.

Heimspekingar þurfa að opna augu sín og horfast í augu við þá augljósu staðreynd, að kjarni viðleitni þeirra sem heimspekinga, er í raun aðeins viðleitni skapandi hugsunar, en ekki ferli í framleiðslulínu vísindalergrar rannsóknar. Þetta er skapandi fálm, og frekari skilgreiningar eru heftandi og óþarfar.

Kv.
VeryMuch
 Arnþór L. Arnarson skrifaði: <hr>Spurningin er mikilvægari en svarið. <h

Fyrra álit

gthth fyrir 21 árum, 8 mánuðum

VeryMuch:

Það er nú ekki líkt þér að mistúlka svona illa það sem stendur skrifað. Ég sagði aldrei að þú værir að reyna að sníða af rökfræðinni. Ég sagði að ef þú litir einungis á formlega rökfræði sem rökfræði, þá værirðu að því. En þetta er skilyrðissetning og með því að fullyrða hana er ég ekki að játa forliðinn. Ég sagði líka að ef þú litir ekki á rökfræði einungis sem formlega rökfræði, þá værirðu að líta framhjá mikilvægum tengslum við önnur svið heimspekinnar. Ég er því ekki að saka þig um að sníða henni of þröngan stakk frekar en ég er að saka þig um að líta framhjá mikilvægum tengslum hennar við aðrar undirgreinar í heimspeki.

Í öðru lagi sagði ég aldrei að tengsl rökfræði við aðrar greinar heimspekinnar fælust einungis í því að hún kæmi að notum þar. Raunar skil ég ekki hvernig þú færð það út (svo ég vitni nú í þig). Staðreyndin er sú að í óformlegri rökfræði koma t.d. kenningar um sannleika og merkingu mikið við sögu, sérstaklega kenningar um merkingu (en þetta tvennt,sannleikskenningar og kenningar um merkingu, er nú samtvinnað með ýmsum hætti). Enda er yfirleitt komið inn á kalla eins og Grice og fleiri í rökfræðibókum. Þarna hefurðu dæmi um það að málspeki hafi jafnmikið til rökfræði að leggja og rökfræði til málspekinnar. Ég tala nú ekki um þegar kemur að óljósum hugtökum (vague concepts). Meira að segja í formlegri rökfræði eru almenn heimspekileg og málspekileg vandamál eins og t.d. varðandi ákveðnar lýsingar Russells. En rökfræðin fjallar almennt ekki um t.d. tilvísun heldur reiðir hún sig á málspekina til þess. En eins og ég segi eru þessar greinar samtvinnaðar á ýmsan hátt.

Ég veit ekki hver hefur nokkurn tímann haldið því fram að akademísk vinnubrögð tilheyri heimspekinni frekar en öðrum greinum. Mér virðist eins og þú sért að berjast við “strá-menn”.

En þetta er samt mjög merkilegt. Þú sem ert svo andvígur því að einhver sé útilokaður sem heimspekingur t.d. að einungis háskólamenntaðir heimspekingar séu réttnefndir heimspekingar (og vel að merkja, þá held ég því alls ekki fram), þú ert núna að halda því fram heimspeki sé bara viðleitnin skapandi hugsunar (sem er allt of víð skilgreining ef þetta er skilgreining) en vilt útiloka þá viðleitni manna að taka skipulega á þeim málum sem heimspekin hefur alltaf fengist við, t.d. innan veggja háskólans (a.m.k. ef ég skil þig rétt).

Það má vel vera að frekari skilgreiningar séu samt heftandi og/eða óþarfar. En ég hef líka aldrei viljað skilgreina heimspekina endanlega svo égveit ekki hverjum þú ert að mótmæla. ____________________________________
Aut tace aut loquere meliora silentio.</

___________________________________

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 21 árum, 8 mánuðum

Gthth:

Tja ég skildi þig nú bara svo að þú héldir að ég væri að snýða rökfræði inn í stakk formlegrar rökfræði, þetta hljómaði svo.

Varðandi tengsl rökfræði við aðrar greinar, þýðir það ekki að rökfræðin sé háð þessum greinum. En ég játa vissulega fáfræði mína varðandi smáatriði hvað þetta varðar. Einnig mætti frekar skilgreina þessa “samgróninga” fremur sem útvöxt frá rökfræði en öfugt, en það er auðvitað túlkunaratriði.

Etv er ég að berjast við vindmillur, en samt eru þær mér raunverulegar, þó þær séu etv vill ekki þú Geir. ;) Mér finnst þó stundum þytur í lofti í orðum þínum, sem minnir mig á fornt marr frá myllusteini. ;)

Varðandi áðurnefnt marr myllunar, þá halda þær að þær þurfi að vinna verk. Vinna afurð og af þeim séu gæði þeirra merkt og mæld. Þetta vindmylluhljóð heyri ég oft úr kompum og kimum er ég geng um ganga Aðalbyggingár Háskólans, marrið heyrist líka stundum þegar fólk opnar munninn sinn og hreyfir tunguna sína, og með hljóði orða þeirra kemur þytur fornra mylluspaða.

Afsakaðu þessa skáldlegu drætti, en þú ættir að vita hvað ég á við.

Þetta marr fær mig til að munda lensu mína og ganga á mylluhljóðið sem suðar í eyrum mér. Eða er ég etv að flýja það? Ég skal ekki segja.

Það að heimspeki sé fálm skapandi hugsunar, var ekki frekar meint sem skilgreining. Nei, skilgreiningar eru of margar, þetta var mun heldur meint sem augnaopnari, sem fær efnilega heimspekinga til að standa upp frá dagsverki sínu, skilja eftir veraldlegar eigur sínar, taka mal sinn, kveðja allt sem þeim er kært og halda í langferð, án áfangastaðar. Ég er dvel ekki lengur við fánýta hluti.

Kv.
VeryMuch
 Arnþór L. Arnarson skrifaði: <hr>Spurningin er mikilvægari en svarið. <h

Fyrra álit

Heimspeki

Heimspeki

Ofurhugar

Stjórnendur

Hverjir eru inni

Korkar - Heimspekilegar umræður

Heimspeki "Almennt"

Dýr

Dægurmál

Fræði

Leikir

Lífið

Lífsstíll

Margmiðlun

Menning

Skjár

Sport

Tónlist

Tækni

Vélar

Hugi