dresib fyrir 23 árum, 5 mánuðum Fjöldi lestra: 530

Heilbrigð skynsemi er ofmetin

Þessi (vonandi) grein er svar við korki sem snerist um það hvort heilbrigð skynsemi hefði eitthvað að gera með heimspekilega umræðu.

Heilbrigð skynsemi á miðöldum sagði að heimurinn væri flatur. Heilbrigð skynsemi Aztekanna sagði að það væri æskilegt og gott að fórna fólki. Heilbrigð skynsemi er ofmetin.

Á hinn bóginn segir heilbrigð skynsemi okkur að allt sem við sjáum og skynjum sé raunverulega til staðar og að það séu til staðreyndir sem eru nánast óvéfengjanlegar (þó þær séu það nær aldrei alveg eins og ég hef áður bent á). Heilbrigð skynsemi segir okkur að það sé ekki ástæða til þess að efast um þessar staðreyndir og það gerir heimspekilega umræðu mögulega, þar sem heimspekileg umræða byggist á rökum sem síðan byggjast á staðreyndum.
Það er þó sjaldan (ef nokkurn tímann) góð röksemdafærsla að segja að allir sem hafa snefil af heilbrigðri skynsemi hljóti að sjá að eitthvað sé rétt.

gthth fyrir 23 árum, 5 mánuðum

En er endilega allt sem vid kollum heilbrigda skynsemi heilbrigd skynsemi? Eg meina, er ekki mogulegt ad beita hugtakinu ranglega eda a ovideigandi hatt? Alveg eins og ef eg kalla arabat skip; eg meina eg er a rettum slodum, thetta eru athekk fyrirbaeri, aetlud til siglinga. En thad er samt ekki rett ad arabatur se skip. Svo nu spyr eg hvort thad hafi endilega verid heilbrigd skynsemi hja Aztekum ad thad aetti ad forna folki? (Hofdu Aztekar yfirleitt hugtak fyrir heilbrigda skynsemi?).

Margir heimspekingar beita heilbrigdri skynsemi. John Rawls gerir thad stundum. Aristoteles gerir thad all oft. Fyrir utan thad var til hreyfing heimspekinga i byrjun 20. aldar sem kolludu heimspeki sina heimspeki heilbrigdrar skynsemi.

Hvernig eigum vid ad fara med thetta hugtak?

___________________________________

Fyrra álit

Froztwolf fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Þetta er náttúrulega hugtak sem er mismunandi eftir persónum og menningu. Á Íslandi er það heilbrigð skynsemi að setja nagladekk undir á veturna. Í fátækrahverfum Indlands er það kannski heilbrigð skynsemu að tína mat upp af jörðinni og éta hann.
Heilbrigð skynsemi er ekki eitthvað “fyrirbæri”, heldur er það aðeins orðtak yfir það sem heillavænlegast þykir að gera hverju sinni út frá fyrri reynslu.

kv.

Fyrra álit

gthth fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Ef thad snjoadi a Indlandi, vaeri tha heilbrigd skynsemi ad setja nagladekk undir?

Eins, ef thad vaeri hungursneid a Islandi, vaeri tha heilbrigd skynsemi ad tina mat upp ur gotunni og eta hann?

___________________________________

Fyrra álit

Froztwolf fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Ekki vera alltaf að snúa út úr Gthth.
Ef það snjóaði í eitt skipti í í Indlandi myndi enginn setja nagladekk undir. Ef það myndi allt í einu byrja að gerast níu mánuði á ári, tæki það svolítinn tíma að komast inn í kúltúrinn en eftir það yrði hluti af common sense að setja nagla undir.

Sama gildir um hungursneyðina.

Þetta er allt spurning um hvað þú þekkir, hverju þú ert vanur og hvað þú veist.

kv.

Fyrra álit

ADD fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Nú mundi ég ætla að svangur maður sem vissi að hann ætti engan mat og enga peninga myndi hirða mat upp af götunni án þess að þurfa að hafa nokkra fyrri reynslu af hungursneið. Í því tilfelli sé ég ekki að það sé neinn munur eftir “persónum og menningu”. Ég myndi að minnsta kosti kalla það heilbrigða skynsemi að borða mat hvar sem þú finnur hann í hungursneyð en velja besta matinn sem þú hefur völ á(að þínu mati) ef það er ekki hungursneyð. Ég fæ ekki séð annað en að þetta sé dæmi um heilbrigða skynsemi sem gildir alls staðar.

Til gamans má geta þess að Ameríkanar dóu ekki umvörpum í Kreppunni Miklu. Vissulega dóu þó nokkrir en fólk sem vissi ekkert um kreppu og “hungursneiðir” reyndi samt sem áður að útvega sér mat og hirti hann þar sem það fann hann.

Fyrra álit

gthth fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Eg er ekki alltaf ad snua utur. Punkturinn er thessi: thu sagdir ad thad sem teldist heilbrigd skynsemi faeri eftir adstaedum. Eg vildi bara benda a ad ef adstaedurnar vaeru hinar somu vaeri thad ef til vill ekki eins breytilegt og thu heldur hvad heilbrigd skynsemi er. Ef til vill er eitthvad undirliggjandi herna sem sameinar heilbrigda skynsemi a Indlandi og a Islandi. Ef ther finnst thetta vera utursnuningur tha ert thu ad missa af punktinum.

___________________________________

Fyrra álit

Froztwolf fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Það sem ég á við er það að ef færi skyndilega að snjóa á Indlandi væri það ekki það sama og ef það færir að snjóa á Íslandi vegna þess að það hefur aldrei gerst áður. Sama ef kæmi skyndilega upp hungursneið á Íslandi. Aðstæðurnar eru ekki þær sömu vegna þess að fólk er misvant hlutum.
Það sem þú skrifaðir gaf í skyn að aðstæðurnar væru alveg eins og það var það sem ég kallaði útúrsnúning.

Ef það hefði snjóað reglulega á Indlandi síðustu 200 árin væru aðstæður hinsvegar hinar sömu. Og þá væri heilbrigð skynsemi hin sama að þessu leyti. Ég ætla ekkert að fara að reyna að mótmæla því.

En heilbrigð skynsemi er líka í raun bara það sem reynslan hefur sýnt mörgum fram á að er heillavænlegasta leiðin til einhvers. Það er heilbrigð skynsemi að fara eftir því sem flestir vita af reynslu að er best.
Þannig myndi ég skilgreina hana.

kv.

Fyrra álit

dresib fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Punkturinn hjá mér er þessi: Þurfum við ekki dálítið að vara okkur á að treysta ‘heilbrigðri skynsemi’, þar sem það sem við skynjum sem heilbrigða skynsemi blindar okkur fyrir ‘raunverulegri skynsemi’.

Það sem ég á við er að við þurfum að vara okkur á þessum merkimiða: heilbrigð skynsemi, þar sem margt sem er sett undir heilbrigða skynsemi er alls ekki skynsamlegt.

Fyrra álit

Rapunzel fyrir 23 árum, 5 mánuðum

ÞAÐ ER EKKERT HEILBRIGT VIÐ SKYNSEMI!

Fyrra álit

talbina fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Hvernig gat þessi hluti Huga farið framhjá mér?
Ég er ýkt ánægð að hafa fundið heimspekina!

Talbína

Fyrra álit

Popcorn fyrir 23 árum, 5 mánuðum

common knowledge != common sense

means

almenn vitneskja er ekki það sama og heilbrigð skynsemi. Þér tókst algjörlega að rugla þessu saman :)

Fyrra álit

VeryMuch fyrir 23 árum, 5 mánuðum

Eins og oft áður í svona málum er farið af stað áður en hugtökin eru skilin til fulls.. eða hvað?!

Mér þætti réttast að opna umræðuna með því að spyrja.. Hvað er heilbrigð skynsemi, eða almenn skynsemi?

Almenn skynsemi finnst mér að mörgu leiti heppilegra hugtak.. þar sem við erum væntanlega ekki að ræða um hvað sé heilbrigð eða óheilbrigð skynsemi.. þar sem við værum farin að leggja hlustunarpípur okkar á hugmyndir og hugsanir, til að meta heilbrigði hugmynda eða hugsana, jafnvel þó niðurstaðan væri rétt.. eða hvað?!

Minn skilningur á almennri skynsemi er td vísindi sem allir geta skilið án einhverrar sérstakrar frumþekkingar.. þeas almenn þekking er engöngu skylyrði til að skilja viðfangið.. Ég vil undirstrika að það þýðir að almenn skynsemi er líka notuð í öllum þekkingar greinum en skynsemi væri betra orð fyrir þessháttar þekkingargreinar… þar sem almenn skynsemi er bara einföld eyrnamerking á aðgengi viðfangs skynseminnar… þe almenn skynsemi á við þegar skynseminni er beitt á hluti þess eðlis að almennrar þekkingar er einungis þörf.. ss “common knowlege”.

almenn skynsemi eða heilbrigð skynsemi er ef til vill dæmi um hve orð eru villandi fyrir dýpri skilning og geta fipað fólk í viðleitni sinni til að komast nær “sannleika” af einhverju tagi

Fyrra álit

Sykur fyrir 23 árum, 4 mánuðum

Hmmm…. er heilbrigð skynsemi ekki bara það að bregðast við hlutunum eins og það kæmi manni best ?

———————–

Fyrra álit

Heimspeki

Heimspeki

Ofurhugar

Stjórnendur

Hverjir eru inni

Greinar

Heilbrigð skynsemi er ofmetin

Dýr

Dægurmál

Fræði

Leikir

Lífið

Lífsstíll

Margmiðlun

Menning

Skjár

Sport

Tónlist

Tækni

Vélar

Hugi