En rétt og rangt fer alveg eftir því hvaða viðmið og gildi eru ríkjandi. Tákn karlmennskunnar í vestrænu samfélagi er t.d. mjög ógreinanlegt og nú á tímum talið heftandi fyrir möguleika karlmannsins á að lifa fullnægjandi andlegu líferni(er ég alls ekkert að koma með afgerandi afstöðu, meira svona dæmi). Tákn karlmennskunnar í óbyggðum Afríku getur seint talist til þess að vera með biceppa, skjalatösku, hrækjandi munntóbaki og blótandi þessum hórum. Þar eru viðmiðin allt önnur og eftilvill meira afgerandi fyrir tilvist þeirrar samfélagsgerðar..

Babl hefur góðan skilning en kannski er málið endilega ekki alltaf að svara spurningunum heldur að vita að þær eru þarna, hvort sem okkur líkar betur eða verr…

gonzo. Jú, jú, en samt…í sálfræði lærirðu aðallega um kenningar ungrar vísindagreinar, en ekki um óhrekjanlegar staðreyndir á borð við þær sem læra má um í ýmsum eldri og þróaðri vísindagreinum. 2+2 eru já 4, en þú lærir lítið af svoleiðis “staðreyndum” í sálfræði, en því fleiri kenningar og tilgátur.

Samviska fer eftir hvað þú meinar með orðinu, afar lítið er hægt um hana að sanna eða afsanna svo sem. Það má hins vegar komast að misrökréttum niðurstöðum.

Nú fara margir vegna samvisku sinnar, á móti samfélaginu. Það er þeim finnst eitthvað rétt sem kannski hvorki samfélaginu, né þeim sem ólu þá upp, finnst rétt, og þurfa því að ganga gegn samvisku samfélagsins. Til dæmis þótti kvennakúgun, þrælahald og slíkt gott og gilt einu sinni og margt slíkt, þar til minnihlutinn setti sig upp á móti því. Mörg af stórmennum sögunnar fóru gegn ríkjandi hugmyndum og samvisku, vegna þess að þeirra eigin samviska sagði þeim eitthvað annað.

Nákvæmlega afhverju þetta er svona, getur enginn sannað á sama hátt og í eðlisfræði, og hvað þá jafn ung vísindagrein og sálfræði, sem engu að síður getur komið með góðar kenningar.

„Það eru til einstaklingar sem hafa enga samvisku og eru þeir með andfélagslega persónuleikaröskun.“

Ætti þetta ekki frekar að sýna okkur að samviskan er einmitt ekki lærð? Tveir menn hljóta sama uppeldi, eru kenndar sömu dygðir, og svo framvegis, þeir lifa jafnvel eins lífi upp að þeim punkt að annar verður samviskulaus skratti en hinn verður dýrlingur. Það er þá eitthvað annað en uppeldið sem er að gera þetta.

Það virðist vera að skilningur okkar og skilgreining á því sem er “rétt” eða “rangt” hafi afgerandi áhrif á það hvort við finnum til sektar eða samviskubits.

Það sem vekur forvitni mína er kenndin sem slík, hvar á hún rætur sínar og hvers vegna er hún svo afgerandi að hún getur sligað hvern heilbrigðan mann?

Sem dæmi er Papageno í Töfraflautu Mozarts, maður einfaldur og lífsglaður sem er ekki mikið að velta sér upp úr hlutunum. Hann fellur fyrir hverri freistingu sem á vegi hans verður, hann hefur ekki skilning á því að athafnir hans flokkast undir lesti og finnur því ekki til þeirrar kenndar sem við nefnum sektarkennd eða samviskubit!, hann er því það sem kallst saklaus maður.

Þetta segir okkur að skilningur okkar og skilgreining á réttu og röngu er eitthvað sem við lærum.

Í heimspeki trúarbragða kemur þetta skýrt fram eins og t.d. þegar Adam og Eva borða borða eplið af skilningstrénu og læra að þekkja muninn á réttu og röngu, þar sem sektarkenndin og blygðunarkenndin gera vart við sig og syndin verður þekkt. Ekki slæm samlíking en!

Kenndin sjálf?

Þar kemur rót þess sem vekur áhuga minn.

Hver er þessi kennd?
Hvaðan kemur hún?
Hvers eðlis er hún?
Er kenndin kosmískt lögmál?
Er kenndin aðeins líkamlegur brjóstsviði?

Eða!

Er kenndin SAM - VISKA
óháð tíma, rúmi og okkar litla sjálfi?

Er samviskan gátt til hjarta Jhave 2-3-4-5-6-7 ?

Mér er svona spurn þar sem kleifuginn “ÉG”
á stundum viðtöl við “það” í mér þar sem ég
leita stundum ráða, en oftast reyni að biðja það að vera ekki alltaf að bögga mig.

Amen

ég get nú ekki verið 100% sammála því að okkur sé kennd samviska.

Einhverjir stórir karlar í þessum stóra heimi hafa aftur á móti sýnt fram á það að manneskjan fæðist með hæfileika til að læra (það sem fyrir þeim er haft).

Það er sannað að ungabörn t.d. geta sýnt merki um umhyggju. Sem dæmi um það má nefna þegar eitt barn grætur þá gefur annað barn því snudduna sína.

Þegar ég skrifa að þau sýni merki um umhyggju á þennan hátt á ég ekki við að þau séu meðvitað umhyggjusöm. Það sem þau eru að gera er ekki annað en að apa eftir fullorðna fólkinu, og læra á þann hátt hvernig á að bregðast við. Börn eru meðvituð um að ef þau gráta þá kemur foreldrið með snuðið, og þess vegna bregðast þau við gráti annars barns á sama hátt.

Það má því að mörgu leyti segja að samviskan sé eitthvað sem manni sé kennt. En til að læra að vera samviskusamur (sumir eru jú án samvisku) þarf maður að búa yfir þeim eiginleika að hreinlega geta lært að tileinka sér hana. Svona svipað og með það að ljúga:) Það eru ekki allir sem geta logið, sumir hafa hreinlega ekki það sem til þarf til að gera það!

En ef sam-viskan ( kenndin ) er ekki hluti hugans heldur hjartans?

Er hægt að stjórna samviskunni án þess að hirða um hana, er hægt að bæla hana niður?

Getur ekki verið að bæling samviskunnar sé eins og ketill sem sýður? bara spurning hvenær hann springur, ekki hvort?

Ég hef þá skoðun þar til annað kemur í ljós að samviskan sé stöðug og sameiginleg, einskonar kosmískt “constant”, að maður geti lifað í sátt með henni eða barist gegn henni. Annað leiðir til friðar og jafnvægis en hitt til ófriðar og ójafnvægis.

Hitt er svo annað mál hvað vekur kenndina, þaðgetur verið háð umhverfi, uppeldi, siðum og venjum. Hvað vekur sektarkennd eða samviskubit getur verið lært. Sá sem ekki veit (huglægt) að hann gerir rangt opnar ekki fyrir gáttina og er því saklaus. En sá sem veit (huglægt aftur)að hann geriri rang og þar af leiðandi orsakar ójafnvægi og ófrið, hann opnar fyrir gáttin og finnur til þess ójafnvægis sem hann orsakar með athöfnum sínum.

Er það ekki merki um mannlegan þroska að vera í góðu sambandi við sam-viskuna?

Það sem ég þykist skilja út úr þínum orðum er að þú sért í sátt við þína samvisku með því að hafa hemil á persónu þinni, gott mál :-)

Babl

Ég skil hvað þú ert að fara en!

eftir stendur þó samviskan sjálf, kenndin, rót hennar og verund.

Umhverfið sem við erum alin upp við getur mótað hvernig við bregðumst við og hvernig samviskugáttin opnast og lokast, en kenndin sjálf er stóra spurningin og hversvegna hún nagar sálina þegar brotið er gegn henni.

Er samviskan einstaklingsfyrirbæri, kirtill sem gefur frá sér vont bragð við röskun, eða er samviskubit ójafnvægi í samsálinni?


babl