Mig langar til að deila með ykkur þessari góðu grein sem ég fann á www.landvernd.is/vistvernd

Endurvinnsla pappírs

Endurvinnsla á pappír er mörgum hugleikin og sýnist þar sitt hverjum. Oft heyrast efasemdarspurningar eins og…. mengar endurvinnslan ekki meira en frumvinnsla? Mengar flutningurinn til Svíþjóðar ekki svo mikið? Fer ekki allt sem við flokkum að endingu í sama hauginn og er urðað? Þessum spurningum verður leitast við að svara í þessari grein ásamt fleirum, og koma meðal annars fram nákvæmar leiðbeiningar um flokkun.

Pappír hefur lengi verið til sem dýrmæt og sjaldgæf lúxusvara. Nú á tímum flýtur heimurinn hins vegar í pappír. Við erum flest orðin svo vön pappírnum að við tökum ekki eftir því sem flýtur framhjá okkur. Hann kemur inn um póstlúguna, hann er í peningunum okkar, hann er utanum frosnu matvöruna úti í búð, hann er alltaf innan seilingar. Á síðari hluta tuttugustu aldarinnar jókst pappírsnotkun í heiminum um helming.

Framleiðsla á pappír er mjög auðlinda- og orkukrefjandi. Eitt tonn af pappír krefst tveggja til þriggja tonna af trjám auk mikils af vatni og orku. Á heimsvísu er pappírsiðnaður fimmti orkufrekasti iðnaðurinn og notar meira af vatni fyrir hvert framleitt tonn en nokkur annar iðnaður. Pappírsverksmiðjur geta verið slæmir nágrannar, vondri lykt getur lagt af, ásamt mikilli loft og vatnsmengun og sorpi. Pappírsverksmiðjur í iðnvædda hluta heimsins hafa tekið nokkur framfaraskref í mengunarvörnum en annarsstaðar í heiminum heldur losun eiturefna áfram.

Einstaklingar og stofnanir geta hjálpað til við að minnka álagið á umhverfið á ýmsan hátt.

· Betri nýting á pappír, prenta t.d. báðum megin á blöð eða rífa niður í minnismiða og nýta gamlar hálftómar stílabækur.
· Setja upp límmiða frá Íslandspósti um að við afþökkum fjölpóst.
· Senda tölvupóst í stað bréfpósts þegar hægt er.
· Draga úr notkun á pappírsservíettum og eldhúsrúllum. Nota tauservíettur og tuskur (t.d. úr gömlum bolum og sængurverum) í staðinn.
· Kaupa vörur sem eru lítið innpakkaðar.
· Kaupa umhverfismerktar eða endurunnar pappírsvörur, t.d. klósettpappír, eldhúsrúllur, stílabækur og prentpappír.
· Skila pappír til endurvinnslu.

Er endurvinnsla æskileg?
Endurvinnsla sparar meira en tré. European Topic Center for Waste hefur nýlega gefið út skýrslu þar sem komist er að þeirri niðurstöðu að almennt séð sé endurvinnsla á pappír betri fyrir umhverfið en frumvinnsla. Samkvæmt upplýsingum frá SORPU hefur endurvinnslutækni fleygt mikið fram á síðustu árum og á heimasíðu California Integrated Waste Mangement Board kemur fram að með því að nota endurunnið hráefni í stað nýrra trefja til að framleiða pappír verður til 74% minni loftmengun og 35% minni vatnsmengun. Í skýrslunni Pappírsfjallið sem er að finna á heimasíðu SORPU er sagt frá því að endurvinnsla á 1 tonni af pappír spari 900 kg af CO2. Þar kemur einnig fram að kostnaður á höfuðborgarsvæðinu vegna urðunar pappírs er hærri en við endurvinnslu. Niðurstaðan er því sú að það er hvorutveggja hagkvæmt og umhverfislegur ávinningur af endurvinnslu pappírs.
Einhverjir hafa spurt að því hvort ekki sé jákvætt að nota nýjan pappír þar sem hann er fenginn úr nytjaskógi. Það er rétt að pappírinn sem Íslendingar nota er í flestum tilfellum framleiddur úr nytjaskógum í Skandinavíu. Nytjaskógar eru þannig að þar er plantað nýjum trjám fyrir þau sem höggvin eru. Hinsvegar ber að hafa í huga að svæðin sem notuð eru undir nytjaskóga voru upprunalega náttúrulegum skógi vaxin og þar ríkti meiri líffræðilegur fjölbreytileiki en óhjákvæmilega verður í nytjaskógi. Því er ekki hægt að tala um kosti þess að plantað sé fleiri trjám vegna nytjaskóga.
En hvað með flutning pappírs frá Íslandi til endurvinnslu í Svíþjóð. Þannig er að Íslendingar flytja inn mun meira af vörum frá Svíþjóð en þeir flytja út. Því væru flutningaskip að sigla tóm til baka ef ekki væri í þeim pappír frá Íslandi. Það er því ekki verið að auka skipaumferð með flutningnum.
Að lokum er þó vert að benda á að á sama hátt og vinnsla pappírs er mismengandi eftir verksmiðjum er endurvinnsla hans það sjálfsagt líka. Þess vegna tryggir neytandinn minnsta mengun með því að kaupa bæði endurunninn og umhverfismerktan pappír. Ein prentsmiðja á landinu prentar einungis á Svansmerktan pappír og er sjálf með Svansvottun á starfsemi sinni en það er Prentsmiðjan Hjá Guðjón Ó HF. (Svanurinn er Norræna umhverfismerkið)

Hvernig flokkum við pappír?
Á starfssvæði SORPU og víðar á landinu er hægt að flokka pappír í þrjá flokka og skila til endurvinnslu, ýmist í grenndargáma eða á endurvinnslustöðvar. Þessir þrír flokkar eru dagblöð og tímarit, fernur og bylgjupappi. Á höfuðborgarsvæðinu er einnig hægt að panta tunnu frá Gámaþjónustunni undir ýmis konar flokkað sorp og þar er tekið við einum pappírsflokki í viðbót, þ.e. pappa svo sem kexpökkum, morgunkornspökkum o.þ.u.l.
Í sumum sveitarfélögum er pappírinn flokkaður í tvennt, þ.e. ekki er farvegur fyrir bylgjupappa, og enn annarsstaðar er dagblaða og bylgjupappír notaður undir hesta og því um annarskonar flokkun að ræða.
En hvað má og hvað má ekki fara í hvaða flokk ef við miðum við starfsemi SORPU?

Dagblöð og tímarit
Í þennan flokk mega fara öll dagblöð, auglýsingapóstur og prentpappír sem til fellur á heimilum. Hefti og smærri gormar eru óskaðleg við endurvinnslu þar sem þau eru aðskilin í stórum segulvélum. Ekki má setja plast, pappa (t.d. morgunkornspakka, skókassa og annað þessháttar), skilaboðamiða með lími, umslög (vegna glugganna og límsins), bækur með harðri kápu eða tómar klósettrúllur.
Í Svíþjóð er pappírinn endurunninn og framleiddur t.d. salernispappír og eldhúspappír úr honum (vörumerkin Edet og Tork).

Á árinu 2003 voru send út til endurvinnslu 5.188 tonn af pappír. Það magn dugar til framleiðslu á yfir 20 milljón klósettrúllum sem eru 67 rúllur á mann á Íslandi. Við erum því að verða sjálfbær í klósettpappírsneyslu.

Fernur
Íslendingar henda árlega 76 milljónum ferna í ruslið en tæpar 6 milljónir fara í endurvinnslu. Í þennan flokk mega allar fernur fara, líka fernur undan mýkingarefni og plasttappinn má vera með. Fernurnar mega hvort sem er vera með plastfilmu eða álfilmu. Í þennan flokk má ekki fara neitt annað en fernur og borgar sig að skola þær til að koma í veg fyrir lykt úr eldhússkápnum.
Fernurnar eru fluttar til Svíþjóðar og úr þeim eru búnir til m.a. morgunkorns- og kexpakkar sem vel að merkja mega ekki fara í fernugámana því pappírinn í þeim er af lakari gæðum en fernupappír. Plast og álfilmurnar eru í endurvinnsluferlinu brenndar og nýtast til að hita upp heilt sveitarfélag í Svíþjóð (Ásamt filmum úr fernum Svíanna).



Bylgjupappi
Íslendingar nota árlega um 3,5 milljónir pitsukassa. Á höfuðborgarsvæðinu falla til hátt í 20.000 tonn af bylgjupappaumbúðum á ári en á árinu 2003 fóru aðeins tæp 2.000 tonn af bylgjupappa til endurvinnslu. Allur bylgjupappi, t.d. pappakassar og pitsukassar mega fara í gáminn. Bylgjupappa er hægt að þekkja af bylgjum sem sjást ef brúnir hans eru skoðaðar. Það er í lagi að bylgjupappinn sé áprentaður, plasthúðaður og litsterkur. Hins vegar má ekki setja í gáminn morgunkornspakka, skókassa, klósettrúllur, eggjabakka og ýmsar aðrar umbúðir undan matvælum. Það er einnig mikilvægt að ekki fylgi matarleifar eða aðrir aðskotahlutir en fitublettir og smá mylsna í pitsukössum sleppur.
Bylgjupappinn er fluttur til Svíþjóðar þar sem hann er notaður til að búa til nýjan bylgjupappa. Bylgjupappa má endurvinna allt að 7 sinnum. Með því að flokka og skila bylgjupappa er því hægt að draga verulega úr því magni úrgangs sem fer til urðunar og nýta fyrirtaks hráefni til endurvinnslu.

Að lokum
Nú vitum við að endurvinnsla á pappír borgar sig umhverfislega. En endurvinnsla er ekki allsherjarlausn og má ekki nota sem réttlætingu á óhóflegri pappírsnotkun. Það er alltaf besti kostur að komast hjá pappírsnotkun.


http://www.landvernd.is/vistvernd/page3.asp?ID=109

Heimildir: Dave Tilford, Center for a New American Dream úr bókinni State of the world 2004 frá Worldwatch Institude , heimasíða SORPU www.sorpa.is og heimasíða California Integrated Waste Management Board, www.ciwmb.ca.gov/RMDZ/WhyUse.htm

Þóra Bryndís Þórisdóttir tók greinina saman,
verkefnisstjóri Vistverndar í verki, umhverfisverkefnis fyrir heimili www.landvernd.is/vistvernd