Nú copy-a ég þráðinn þinn hér:

Pæling
Til hvers eru stýrivextir?

Geta Viðskiptavinir og Bankar ekki ákvæðið í sameiningu hvaða vextir henta þeim?

Ég veit ekki mikið um fjármál, þannig að ég spyr ykkur.

——
Hét áður Tyggjokula

Á einhver kanilsykur?

Mikið rétt.
Rétt eins og ef Nóatún færi á hausinn þá kemur það ekki í veg fyrir matvælaviðskipti allrar þjóðarinnar. Viðskiptavinir Nóatúns myndu bara þurfa að færa sig annað

Tilvera seðlabankans hefur voða lítil áhrif á það hvort gjaldþrot einstaka viðskiptabanka hefur áhrif á alla þjóðina, fyrir utan það þegar seðlabankinn veitir viðskiptabanka neyðarlán til að bankinn geti mætt kröfum almennings um útborgun innistæðna, sem gerist þegar viðkomandi viðskiptabanki á ekki nóg lausafé til að greiða út innistæður, oftast vegna svokallaðs bankaáhlaups (bank run).

Þetta gerir seðlabankinn til að viðhalda trausti almennings á bankann og bankakerfið í heild, því þversögn bankaviðskipta er sú að á meðan að innistæðueigendur vita að þeir geta fengið innistæður sínar greiddar í peningum, vilja þeir það ekki, en um leið og þeir óttast að geta ekki fengið þær greiddar út hlaupa allir í bankann og taka út peningana sína.

Að sjálfsögðu bitnar það á heilli þjóð ef banki í einkaeigu fer á hausinn, sérstaklega eins lítilli þjóð og íslendingar eru, með aðeins 3 stóra viðskiptabanka.

Ef seðlabankinn væri ekki til þá myndi banki í greiðsluerfiðleikum hreinlega fara á hausinn (eins og reyndar stundum gerist samt þegar seðlabankinn ákveður að veita viðskiptabanka ekki neyðarlán). Innistæðueigendur tapa innistæðum sínum og innistæðueigendur í öðrum bönkum fara að óttast um innistæður sínar og almennt vantraust skapast í garð bankakerfisins. Fleiri og fleiri fara að taka út innistæður sínar sem gerir stöðuna sífellt verri fyrir þá banka sem eftir eru, almenningur skynjar þetta, verður enn hræddari og tekur meira út og svona gengur þetta í hringi þangað til að hver bankinn á fætur öðrum fer á hausinn.

Þetta er einmitt það sem gerðist á 4. áratugnum í bandaríkjunum í Kreppunni Miklu, þar sem seðlabankinn ákvað að veita viðskiptabönkunum ekki neyðarlán. Hver bankinn á fætur öðrum fór á hausinn og peningamagn í umferð hrundi, sem leiddi til verðhjöðnunar sem síðan viðhélt kreppunni.

Tilgangur stýrivaxta og markaðsaðgerða seðlabanka er að milda áhrif upp- og niðursveifla í hagkerfinu, háir stýrivextir á tímum uppsveiflu halda verðbólgu í skefjum og passa að fólk gangi ekki of langt í góðærisneyslunni, þannig að höggið verður mýkra þegar niðursveiflan kemur síðan, en þá sjá lágir stýrivextir til þess að atvinnuleysi verður ekki of mikið eða of langvarandi, og fólk heldur ekki of mikið að sér höndum.