Ég rakst á þessa grein þegar ég var að skoða heima síðu.
Ég veit að hún er löng en ég mæli með því að lesa hana.


Eru farsímar hættulegir?

Er hættulegt að nota farsíma? Þess spyrja margir og af gefnu tilefni. Það er staðreynd að fjöldi notenda GSM síma hefur kvartað undan aukaverkunum eins og höfuðverk, óþægindum í augum, doðatilfinningu í höfði og fleiru. Nokkur málaferli hafa risið í Bandaríkjunum þar sem notendur farsíma hafa fengið æxli við heila, nálægt þeim stað sem loftnetið ber við höfuðið. Evrópusambandið og Alþjóða heilbrigðismálastofnunin (WHO) hafa sett í gang viðamiklar rannsóknaráætlanir á þessu og hefur ES ánafnað tveimur milljörðum í það verkefni. En lítum á staðreyndir. Farsímar með áföstu loftneti eru umræðuefnið. Kerfin eru tvö, NMT og GSM. GSM síminn er frábrugðinn öðrum farsímum að því leiti að sending hans er stafræn og sendir hann frá sér kraftmikla örbylgjuskammta 217 sinnum á sekúntu. Tvennt er það sem talið er geta orsakað skaða á líkamsvefjum en það er hitaáhrif vegna sendistyrks, en hingað til hefur það þótt óæskilegt að líkamsvefir hitnuðu vegna utanaðkomandi áhrifa. Hitt er bein áhrif, eins og truflun á flæði calsíum jóna í frumum (við 10microW/á sm2 Shandala et. al. ‘79) og skemmdir á DNA. Nýleg rannsókn framkvæmd af Drs. Henry Lai og Narendra Singh í háskólanum Washington, Seattle sýndu fram á að örbylgjur geta skaðað DNA sameindir. Rannsóknin var gerð á rottum og fór fram með því móti að rottur voru hafðar í örbylgjusviði í tvo tíma og var styrkleikinn 2mW/cm2 (1,2 W/Kg SAR) sem er innan viðurkenndra hættumarka og lægri styrkur en GSM farsímar geta gefið frá sér. Niðurstaðan varð sú að þessi styrkleiki dugði til að skemma DNA sameindir í heila dýranna. Tilraunin var einnig framkvæmd með 4 tíma geislun og jukust skemmdir í DNA sameindum um 20%. Þessar skemmdir getur fruman oft lagfært en slíkar viðgerðir takast ekki alltaf. Þessi rannsókn var birt undir nafninu “Acute low-intensity microwave exposure increases DNA single-strand breaks in rat brain cells’,³ (Bioelectromagnetics 1995; 16:207-210)
Það er mjög athyglisvert að önnur rannsókn var framkvæmd á sama tíma annarstaðar í heiminum með sömu niðurstöðu. Sú var gerð af Dr Soma Sarkar í Institute of Nuclear Medicine and Allied Sciences í New Delhi, Indlandi og hafa þessir vísindamenn ályktað að breyta verði stöðlum fyrir örbylgjur vegna hugsanlegar stökkbreytinga á frumum vegna skemmda á DNA sameindum. Afleiðingar slíkra skemmda geta verið lengi að koma fram, jafnvel nokkrar kynslóðir. (“Effect of low-power microwave on the mouse genome: a direct DNA analysis.³ (Mutation Research 1994;320:141-7)) Það telja margir sérfræðingar að heimfæra megi niðurstöður Drs. Henry Lai og Narendra Singh yfir á farsíma. Dr. Niels Kuster hjá tæknirannsóknarstofnun Svissneska ríkisins í Zurich er viðurkenndur sem einn færasti sérfræðingur á þessu sviði í heiminum. Hann greindi frá rannsókn á farsímum árið 1994. Við verstu skilyrði mældi Dr. Kuster rafgleypni líkamsvefja (SAR) 5,3 W á kg sem er margfalt meira en hættustaðlar segja til um sem hámark og nærri fimm sinnum meira en í áðurnefndri tilraun. Ennfremur hefur Dr Kuster sýnt fram á það að höfuð barna og kvenna gleypa hærra hlutfall af orkunni en höfuð karlmanns. Miðað við ofangreindar rannsóknir af áhrifum á DNA er varla æskilegt að krakkar, sem hafa örari frumuskiptingu en fullorðnir, noti farsíma. Fyrir tveimur árum var hópur vísindamanna styrktur af fyrirtækinu Telstra í Ástralíu til að rannsaka hugsanleg áhrif farsíma á heilsufar. Þeir notuðu 200 mýs sem var skipt í tvo hópa. Annar hópurinn var geislaður í hálftíma á dag með útvarpsbylgjum af sömu tíðni, styrk og gerð og GSM símar gefa frá sér. Hinn helmingurinn var ekki geislaður. Þetta var svokölluð tvíblind rannsókn og hefur verið viðurkennd sem mjög áreðanleg og vel framkvæmd. Rannsóknin fór fram á Royal Adelaide Hospital og var stjórnað af Dr. Michael Repacoholi ásamt Professor Tony Baster, og Dr. Alan Harris. Eftir 18 mánuið voru mýsnar teknar og rannsakaðar nákvæmlega. Niðurstöður voru sláandi. Þær mýs sem höfðu verið geislaðar höfðu tvöfalt meiri myndun á krabbameinsæxlum en hinn hópurinn sem var ekki geislaður. Fjarlægð loftetana frá músunum var ekki sambærileg við fjærlægð farsímaloftnets við höfuð notanda við notkun á farsíma. Það er talið að styrkurinn, við höfuð manns geti orðið allt að fjórum sinnum meiri en var á músunum við þessa tilraun. Þessi rannsókn rifjar upp mál sem kom upp hjá lögregluþjónum í Bandaríkjunum. Fyrir nokkuð mörgum árum fór að bera á óeðlilega mörgum tilfellum krabbameins í læri og nára lögregluþjóna sem störfuðu við vegaeftirlit. Þessir lögregluþjónar áttu eitt sameiginlegt, þeir unnu oft við radarhraðamælingar og notuðu handhelda radarbyssu. Þeir höfðu flestir vanið sig á að leggja radarbyssuna frá sér í kjöltuna ef enginn bíll var í sjónmáli. Radarinn uppfyllti allar kröfur um hámarkssendistyrk og átti að vera hættulaus með öllu. Þingmaðurinn Joseph Liebermann frá Connecticut hélt fund í Washington, DC í ágúst 1992 þar sem hann reifaði þetta mál og opinberaði að 164 tilkynningar hefðu borist til The National Fraternal Order of Police. Sannað þykir að örbylgjugeisli radarsins hafi komið af stað krabbameini því líkurnar á því að þetta sé tilviljun er u.þ.b. ein á móti milljón. Það versta var að krabbamein kom ekki fram fyrr en eftir langan tíma og tíu árum eftir að notkun á hófst á viðk. radarhraðamælir voru enn að berast tilkynningar um krabbamein.
Það er ljóst að GSM síminn er mikið tækniundur og bráðnauðsynlegu í nútíma þjóðfélagi. Það er því ekki auðvelt að kyngja því að hann geti hugsanlega verið hættulegur heilsufari manna. Ef marka má ofangreindar rannsóknir hlýtur að vera ráðlegt að nota hann ekki óhóflega. Ef niðurstöður af notkun farsíma verða svipaðar og hjá áðurnefndum lögregluþjónum koma þær alltof seint í ljós.

Valdemar Gísli Valdemarsson
Höf. er rafeindavirkjameistari
og áhugamaður um heilsumál.

Greinin birtist í Morgunblaðinu í júní 97